एफडीआई भित्र्याउने वातावरण सिर्जना गर्नुपर्छ

लगानी सम्मेलनको प्रमुख उद्देश्य भनेको सम्भावित लगानीकर्तालाई मुलुकभित्र लगानी भित्र्याउन उत्प्रेरणा जगाउने र आकर्षण गर्ने हो । यसलाई सम्मेलन गरेर मात्र हुँदैन । मुलुकमा लगानी भित्र्याउनका लागि पाँचवटा कुरा जरुरी छन् । पहिलो कुरा, उद्योग दर्ता, वैदेशिक लगानी गर्ने प्रक्रिया सरलीकरण गर्नुपर्छ । हाम्रो प्रक्रिया झन्झटिलो छ । पहिले लाइसेन्स प्रणाली थियो । लाइसेन्स प्रणालीभन्दा दर्ता गर्ने प्रणाली झन्झटिलो भयो । त्यसैले उद्योग दर्ता गर्ने र वैदेशिक लगानी स्वीकृत गर्ने प्रक्रिया सरलीकरण गर्नुपर्छ । लगानीकर्ताहरूलाई विभिन्न मुलुकले विभिन्न प्रकारका प्रोत्साहन दिएर लगानी आकर्षण गरिरहेका हुन्छन् । अमेरिकामा लगानी आकर्षण गर्न कर्पाेरेट करको दर घटाइएको छ । त्यस्तै युरोपियन मुलुकले पनि कर्पाेरेट कर घटाएका छन् । तर, हाम्रो मुलुकले सो करको दर यथावत् राखेर लगानी गर्न आऊ भन्दा लगानीकर्ता नआउने सम्भावना धेरै रहन्छ ।
यस्तै गरी ऐन–कानुनहरूले लगानीलाई प्रोत्साहन गर्नुपर्छ । विभिन्न लगानीका उद्योगहरूलाई सजह रूपमा जग्गा उपलब्ध गराउने व्यवस्था कानुनमै गर्नुपर्छ । त्यसका लागि केही कुरा वैदेशिक लगानी ऐनमा उल्लेख गरे पनि प्रस्ट पारिएको छैन । वैदेशिक लगानी तथा प्रविधि हस्तान्तरण ऐनमा त्यस्ता धेरै कमी–कमजोरी रहनु हुँदैन । छिमेकी मुलुक भारत, चीन, बर्मा, म्यानमारजस्ता देशले वैदेशिक लगानी भित्र्याउनका लागि के–कस्ता सहुलियत दिएका छन्, त्यसलाई हेरेर लगानीको आकर्षण गन्तव्य स्थल हेरी लगानी भित्र्याउन पहल गरिनुपर्छ ।
उद्योगको सुरक्षाका साथ त्यसको बौद्धिक सम्पत्तिको सुरक्षा कायम गरिनुपर्छ । अहिले द्वन्द्वरत पक्ष निस्किरहेको छ । चन्दा आतंकले गर्दा पनि लगानीकर्तालाई त्रसित बनाएको छ । औद्योगिक वातावरण सुरक्षा र बौद्धिक सम्पत्तिसम्बन्धी कानुन आइनसकेकाले लगानीको सुरक्षा कायम गर्नु आवश्यक देखिन्छ । सुशासनको प्रवद्र्धन गरिनुपर्छ । घुसघोरीको अन्त्य हुनुपर्छ । काम नगर्ने, काम अड्काउने प्रवृत्तिमा नियन्त्रण गर्नुपर्छ । काम नगरेर लामो समयसम्म झुलाइराख्ने प्रवृत्ति छ । काम नगरी झुलाएबापत कसैलाई कारबाही हुँदैन । त्यसैले गर्दा सुशासन कायम गरिनुपर्छ । हामीकहाँ भष्टाचार गर्ने व्यक्तिलाई कारबाही हुन्छ, तर कामै नगरी दुःख दिनेलाई कारबाही हुँदैन, लगानीकर्तालाई निरुत्साहित गर्ने काम हुन्छ । त्यसैले गर्दा समयमै काम नगर्ने व्यक्तिलाई कारबाही गर्ने व्यवस्था गरिनुपर्छ ।
लगानीकर्ताहरू सम्मेलनमार्फत यो–यो क्षेत्रमा लगानी गर्न इच्छुक भनेर आशयपत्र व्यक्त गर्ने गर्छन् । तर, त्यसमा लगानीकर्ता लगानी गर्न किन आएन भनेर त्यसको अनुगमन गर्नुपर्छ । लगानी भित्र्याउन कठिनाइ देखिए त्यसलाई समाधान गर्ने काम गरिनुपर्छ । जबसम्म हामीले लगानी भित्रियो कि भित्रिएन भनेर फलोअप र नियमन गर्दैनौं तबसम्म लगानी भित्रिन सक्दैन ।
लगानी सम्मेलनमार्फत लगानी कुन–कुन ठाउँबाट आयो, किन लगानी आएन, लगानी नगर्नुका कारणहरू के हुन् भनेर त्यसका बारेमा नियमन गर्नुपर्छ । त्यस किसिमको परिपाटी विकास भयो भने लगानी सम्मेलनमा गरेका प्रतिबद्धता कार्यान्वयन हुन्छ, होइन भने कागजमा मात्रै सीमित रहन्छ । लगानी गर्छु भनेर नाम टिपाइदिने तर पछि लगानी नभित्रिने गरेका धेरै उदाहरण हामीकहाँ छन् । सम्मेलनमा यति रकम सहयोग गर्छु भनेर आशयपत्रमा सही गर्छ, त्यसलाई नियमित रूपमा फलोअप गर्नुपर्छ अनि मात्र लगानी भित्रिन सक्छ, नत्र केवल कागजमै सीमित रहने हुन्छ ।