इजरायलमा रेमिट्यान्स सेवाको पहुँच न्यून

सरकारले रेमिट्यान्स सेवाका लागि सहजीकरण गर्न नसक्दा इजरायल गएका ८० प्रतिशत श्रमिकले पहिलो महिना नै करोडौं रुपैयाँ हुन्डीमार्फत नेपाल पठाएका छन् । रेमिट्यान्सको काम गर्ने वित्तीय संस्था अभावका कारण दुई सरकारबीच सम्झौता गरेर पठाइएका १ हजार नेपालीले पहिलो महिना नै हुन्डीमार्फत पैसा पठाउनु परेको हो ।
एक कम्पनीमा काम गर्ने १५ जनामध्ये १४ जनाले आफ्नो पहिलो महिनाको तलब नै हुन्डीमार्फत पठाएका छन् । रेमिट्यान्स पठाउने बैंकको अभावका कारण बाध्य भएर हुन्डीमार्फत पैसा पठाएको श्रमिकले बताएका छन् ।
रेमिट्यान्स सेवा दिँदै आएका बैंकको पहुँच सीमित भएको र औपचारिक माध्यमबारे सरकारले चेतना जगाउन नसक्दा इजरायल गएका नेपाली श्रमिक हुन्डीमार्फत पैसा पठाउन बाध्य भएको पाइएको छ । श्रमिक इजरायल जानुअघि अभिमुखीकरणमा औपचारिक माध्यमबाट रेमिट्यान्स पठाउन जानकारी दिए पनि इजरायलमा सो अनुसारको बैंकिङ सेवाको पहुँच हुन नसक्दा नेपालीहरुले हुन्डीमार्फत पैसा पठाउन बाध्य भएको बताएका छन् ।
विगत ७ महिनायता जीटुजीमार्फत इजरायल गएका १ हजार नेपालीमध्ये ८० प्रतिशतले हुन्डी प्रयोग गरेको त्यहाँ रहेका नेपालीले बताएका छन् । “बैंकमार्फत पठाउने चाहना भए पनि रेमिट्यान्स गर्ने बंैक नै कम छन्,” एक नेपाली श्रमिकले कारोबारसँग भने, “पैसा भएपनि बैंकमार्फत पठाउन समय लिनुपर्ने र महँगो भएका कारण हुन्डी प्रयोग गर्नुपरेको छ ।”
इजरायलमा विगत ९ वर्षदेखि सनराइज बैंकले रेमिट्यान्सको सेवा प्रदान गर्दै आए पनि महँगो हुने जनाउँदै श्रमिकले हुन्डी मार्फत पैसा नेपाल पठाउने गरेको जनाएका छन् । सनराइज बैंकका इजरायल प्रतिनिधि अभिमन्यु दाहालले चेतना अभावका कारण इजरायलमा भएका नेपालीले हुन्डीको प्रयोग गर्ने गरेको बताए । सनराइज बैंकले बैंकिङ माध्यमबाट पैसा पठाउन विभिन्न समयमा जनचेतनामूलक कार्यक्रम गर्दै आएका कारण पछिल्लो समय बैंकमार्फत पैसा पठाउनेको संख्या बढेको प्रतिनिधि दाहालले जानकारी दिए । सनराइज बैंकले इजरायलको वल्र्डकम फाइनान्ससँग सहकार्य गरेर नेपालमा वैधानिक माध्यमबाट पैसा पठाउने सेवा दिँदै आएको छ । यसैगरी सनराइज बैंकले एसटिबि युनियन लिमिटेडसँग मिलेर इजरायलमा रहेका नेपालीलाई कार्यालय भिजिट नगरी नेपालमा पैसा पठाउने सम्बन्धमा सहकार्य गर्ने तयारी समेत शुरु गरेको छ । इजरायलमा रहेको सनराइज बंैकले त्यहाँ रहेका नेपालीका लागि सबै प्रकारका बैंकिङ सेवा दिने गरे पनि सेवा शुल्कको भ्रममा परेर नेपालीले हुन्डीमार्फत पैसा पठाउने गरेको पाइएको छ । इजरायलमा नयाँ तथा पुराना नेपाली श्रमिक मध्ये हालसम्म इजरायलमा रहेको सनराइज बैंकमा खाता भएका नेपालीको संख्या ४ हजारभन्दा बढी रहेको छ । इजरायलमा रेमिट्यान्स सेवाका सम्बन्धमा नेपालस्थित सनराइज बैंकमा सम्पर्क गर्दा बैंकले इजरायलको रेमिट्यान्स सेवा विस्तार गर्ने सम्बन्धमा अध्ययन भइरहेको जनाएको छ ।

हुन्डीको गिरोह नै सकृय
इजरायलमा रहेका नेपालीका अनुसार त्यहाँका गल्ली–गल्लीमा हुन्डी सञ्चालनमा रहेका कारण पनि धेरै नेपालीको हुन्डीप्रति आर्कषण बढेको हो । हुन्डीमार्फत पैसा पठाउँदा १ लाख रुपैयाँमा ३ देखि ४ हजारको फरक पर्ने गरेका कारण पनि धेरै नेपाली केही पैसाको प्रलोभनमा हुन्डीमार्फत पैसा पठाउने गरेको पाइन्छ । हाल १ अमेरिकी डलर बराबर बैंकमार्फत १२७ र हुन्डीमार्फत १३० रुपैयाँ पाउने गरेका कारण पनि इजरायलमा हुन्डी मौलाएको त्यहाँ रहेका नेपाली बताउँछन् ।
औपचारिक बैंकिङ प्रणालीको सहज पहुँच नभएपछि दुई सरकार (जीटुजी) सम्झौतामा गएका ८० प्रतिशत श्रमिकले हुन्डीमार्फत पैसा पठाउने गरे पनि नेपाल राष्ट्र बंैक र श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्रालयले कुनै पहल गर्न सकेका छैनन् ।
नेपाल र इजरायल सरकारबीच भएको गत वर्षको सम्झौताअनुसार १ हजार नेपाली श्रमिक इजरायल प्रवेश गरिसकेका छन् । सरकारले रोजगारीका लागि गएका श्रमिकको लागि रेमिट्यान्सको लागि भरपर्दो र सहज माध्यमको व्यवस्था गर्न नसक्दा हजारौं नेपाली हुन्डीमार्फत पैसा पठाउन बाध्य भएको त्यहाँ कार्यरत नेपालीले जनाएका छन् ।
कतिपय नेपालीले वेस्टर्न युनियनमार्फत पैसा पठाएको भए पनि महँगो सेवा शुल्कका कारण पुन: हुन्डीमार्फत नै पठाउने मनस्थिति बनाएको त्यहाँ कार्यरत एक नेपालीले कारोबारसँग गुनासो गरेका छन् । कतिपय नेपालीले महँगोमा भए पनि बैंकिङ माध्यमबाट पठाउन प्रयास गरे पनि पैसा पठाउने समय र रेमिट्यान्स कारोबार गर्ने संस्थाको सीमित पहुँचका कारण पैसा पठाउन समस्या भएको गुनासो गरेका छन् । सरकारले पछिल्लो समय मुलुकी अपराध संहिता २०७४ लाई संशोधन गरेर हुन्डी कारोबारलाई थप कडाइ गर्ने तयारी गरेको छ ।