हेटौंडा–६ गौरीटारमा भारतीय सहयोगमा बहुप्राविधिक महाविद्यालय निर्माणको काम सुरु भएको छ । करिब साढे ५८ करोड लगातमा भारतीय कम्पनीसँग ठेक्का सम्झौता भएपछि महाविद्यालयको भौतिक पूर्वाधार निर्माणकार्य अघि बढेको हो ।

लमजुङको मध्यनेपाल नगरपालिकाअन्तर्गतका तीनवटा विद्यालय अन्य विद्यालयमा गाभिएका छन् । विद्यार्थी संख्या शून्य भएपछि नगरपालिकाअन्तर्गतका तीनवटा प्राथमिक विद्यालय अन्य विद्यालयमा गाभिएका हुन् । मध्यनेपाल नगरपालिका शिक्षा शाखाका अनुसार वडा नम्बर १ स्थित ज्ञानेश्वरी विद्यालय, वडा नम्वर–३ अन्तर्गत गोरखनाथ विद्यालय र वडा नम्बर ५ अन्तर्गत बालकन्या प्राथमिक विद्यालय अन्य छिमेकी विद्यालयमा गाभिएका हुन् ।

त्रिभुवन विश्वविद्यालयको रिक्त उपकुलपतिमा डा. धर्मकान्त बाँस्कोटा नियुक्त भएका छन् । प्रधानमन्त्री एवं विश्वविद्यालयका कुलपति केपी शर्मा ओलीले आइतबार ‘सर्च कमिटी’ को सिफारिसमध्येबाट डा. बाँस्कोटालाई नियुक्त गरेको बताइएको छ । नाक, कान र घाँटी रोग विशेषज्ञ झापा निवासी डा. बाँस्कोटा त्रिवि शिक्षण अस्पतालमा सो विषयमा पूर्व विभागीय प्रमुख तथा नेपाल मेडिकल काउन्सिलको पूर्वअध्यक्ष हुन् ।

उपराष्ट्रपति नन्दबहादुुर पुनले सिमकोटमा रहेको मानसरोवर नमूना माध्यमिक विद्यालयको नयाँ भवन शिलान्यास गरेका छन् । कर्णाली प्रदेशको सामाजिक विकास मन्त्रालय अन्तर्गत बहुप्राविधिक शिक्षामा सर्वसाधारणको पहुँच वृद्धि गर्ने लक्ष्यका साथ विद्यालयलाई भौतिक निर्माणको लागि प्रदान गरिएको भवनको उद्घाटन गरेका हुन् ।

भूकम्पबाट क्षतिग्रस्त सामुदायिक विद्यालयमध्ये ८३ विद्यालयलाई अहिलेसम्म पुनःनिर्माण योजनाले छोएको छैन । पुनःनिर्माण योजनाले नछोएका अधिकांश विद्यालयका विद्यार्थी अस्थायी छाप्रोमा पढ्न बाध्य छन् ।

नेपाल सरकारले आधारभूत तहको कक्षा १–३ मा पठन सीपको विकास गर्ने उद्देश्यले प्रारम्भिक कक्षा पढाइ कार्यक्रम सञ्चालन गरिरहेको छ । यस कार्यक्रमको बेसलाइन सर्वेक्षण, मिड लाइन सर्वेक्षण सम्पन्न भैसकेको छ भने इन्डलाइन सर्वेक्षणको लागि रिडिङ ट्रायङ्गल इन्टरनेसनल(आरटिआई)ले भर्खरै एक संस्थालाई उपठेक्का दिएको छ ।

तातोपानी गाउँपालिकाल–८ बारागाउँकी १८ वर्षीय मुगा रावत कक्षा ७ मा अध्ययन गर्छिन् । गाउँकै जनजागृत आधारभूत विद्यालयमा पढ्ने मुगा रावत असोज ५ गते महिनावारी भएकी रहिछन् । रिर्पोटिङको शिलशिलामा उक्त विद्यालयमा पुग्दा मुगा रावतलगायत करिब ८ जना विद्यार्थी विद्यालयको गेट नजिकको कुनामा बसेका थिए ।

जुम्लाको पूर्व पातारासी गाउँपालिका–६ विकट बस्ती बातामा अवस्थित गौरी आधारभूत विद्यालय दुर्गमका विद्यालयमध्ये नमुना विद्यालयको सूचीमा पर्छ । नमुना विद्यालयका करिब ४५ वटा सूचक छन् । तीमध्ये गौरी आधारभूत विद्यालयले ८० प्रतिशत नमुना विद्यालयका सूचक पूरा गरेको पाइएको छ ।

काठमाडौंस्थित भारतीय राजदूतावासका नियोग उपप्रमुख डा. अजय कुमारले काठमाडौं महानगरपालिका वडा नं. १४ स्थित कुलेश्वर आवास माध्यमिक विद्यालयको नवनिर्मित भवन उद्घाटन गरेका छन् । उद्घाटन समारोहमा जिल्ला समन्वय समितिका अध्यक्ष् शिव सुन्दरराज वैद्य, वडाध्यक्ष शोभा सापकोटा तथा जिल्ला समन्वय अधिकृत पीताम्बर अधिकारीलगायत राजनीतिक नेता तथा सामुदायिक अगुवाहरुको सहभागिता थियो ।

निजी मेडिकल कलेज सञ्चालकहरूले विद्यार्थी भर्ना रोक्ने चेतावनी दिँदै सरकारलाई नै मेडिकल कलेज चलाएर देखाउन चुनौती दिएका छन् । बिहीबार रिपोर्टर्स क्लबमा आयोजित साक्षात्कारमा उनीहरुले बढी रकम फिर्ता नगरे ठगी मुद्दा चलाउने सरकारको निर्णयको विरोध गर्दै सरकारलाई कलेज चलाउन चुनौती दिएका हुन् ।

त्रिभुवन विश्वविद्यालय र काठमाडौं विश्वविद्यालयले चिकित्सा शिक्षा अन्तर्गत एमबीबीएस र बीडीएस तहको प्रवेश परीक्षाको नतिजा सार्वजनिक गरेसँगै निजी मेडिकल कलेजमा भर्ना अन्योल देखा परेको छ । एशोसिएशन अफ प्राइभेट मेडिकल एण्ड डेण्टल कलेज अफ नेपालले यथास्थितिमा ती तहमा नयाँ भर्ना नलिने घोषणा गरेसँगै निजी मेडिकल कलेजमा भर्ना अन्योल देखिएको हो ।

शिक्षा, विज्ञान तथा प्रविधि मन्त्रालयले सुदूरपश्चिम प्रदेशका चार स्थानीय तहमा प्राविधिक तथा व्यावसायिक शिक्षा र तालिम सीपको नक्सांकन गर्न थालेको छ । प्रदेशको धनगढी उपमहानगरपालिका, जयपृथ्वी नगरपालिका, अमरगढी नगरपालिका र लालझाडी गाउँपालिकामा रहेको प्राविधिक तथा व्यावसायिक शिक्षा र तालिम सीप प्रदायक संस्थाको जीआईएस नक्सा तयार गर्न लागेको हो । मन्त्रालयको बजेट तथा कार्यक्रम महाशाखाका सहसचिव जयप्रकाश आचार्यले ती स्थानीय तहमा रहेका प्राविधिक तथा व्यावसायिक शिक्षा र तालिम सीप प्रदायक संस्था र रोजगारदाता प्रतिष्ठानको विस्तृत विवरणसहितको नक्सा तयार गरिने बताए ।

झापाको बिर्तामोड नगरपालिकाले आर्थिक वर्ष ०७५-७६ मा ६ लाख रुपैयाँ बजेट विनियोजन गरेर ‘आचरण सचेतना’ शिक्षा लागू गरेको छ । नगरपालिकाले शैक्षिक सत्र २०७६ देखि नगरभित्रका सबै सामुदायिक तथा संस्थागत विद्यालयमा अनिवार्य आचरण शिक्षा लागू गरेको हो । ‘आचरण सचेतना’ शिक्षाको पाठ्यक्रममा व्यावहारिक शिक्षासँगै धार्मिक ज्ञान, संस्कार, संस्कृति, परम्परागत रितीरिवाज, धार्मिक सहिष्णुता, बाटो प्रयोग गर्दा अपनाउनुपर्ने ट्राफिक नियम, जैविक खानाको महत्व तथा विषादीयुक्त खानाबाट हुने नोक्सानीलगायत विषयवस्तुलाई समेटिएको छ । पाठ्यक्रममा पोषण, स्वास्थ्य, योग, स्थानीय लोकबाजा, सञ्चार, प्रविधि, वातावरण, प्राकृतिक प्रकोप, प्रदूषण नियन्त्रण, व्यत्तित्व विकास पनि रहेको छ ।

सामुदायिक वनको कुल आम्दानीको ४० प्रतिशत सामाजिक हितका लागि खर्च गर्नुपर्ने व्यवस्था छ । निम्न आयस्तर भएका समुदायको उत्थान, महिला उद्यमशिलता, स्वरोजगारमूलक तालिमलगायतका क्षेत्रमा सामुदायिक वनको कुल आम्दानीको ४० प्रतिशत सामाजिक हितका लागि खर्च गर्नु पर्दछ । तर जुम्लाका रहेका करिब २ सय सामुदायिक वनले हालसम्म सामाजिक कार्यमा खर्च गरेको पाइएको छैन । तर उदाहरणका रूपमा पातारासी गाउँपालिका–२ मा रहेको फुर्केसल्ला सामुदायिक वनले मावि विद्यालय सञ्चालनमा सहयोग गर्दै आएको छ ।

राज्यको ठूलो लगानी शिक्षामा गरिएको भए पनि प्रतिफल शून्यझैं भएकाले सरकारी विद्यालयप्रतिको मोह घट्दै गएको छ । सम्बन्धित निकाय जिम्मेवार नभएपछि निजी विद्यालयको तुलनामा सामुदायिक विद्यालयको गुणस्तर दिनानुदिन खस्कँदै गएको हो । शिक्षा क्षेत्रमा अर्बौ खर्च भए पनि नतिजा र गुणस्तर हेर्दा सामुदायिक विद्यालयभन्दा राज्यको एक रुपैयाँ पनि लगानी नभएको निजी विद्यालय नै अग्रपंतिमा छ ।