निजामती अस्पताल बानेश्वरस्थित सडकमा पार्किङ गरिएको राष्ट्रिय पुनःनिर्माण प्राधिकरणका एक कर्मचारीको गाडीमा ट्राफिक प्रहरीले ‘ह्वील लक’ ग-यो ।

कर्णाली प्रदेशको राजधानी वीरेन्द्रनगरमा सभा समारोह गर्नका लागि अभाव खड्किदै आएको सभाकक्ष चाँडै बन्ने भएको छ । २०७३ चैतबाट निर्माण सुरु भएको वीरेन्द्रनगर सिटि हल निर्माणकार्य अन्तिम चरणमा पुगेकाले अब यसै वर्षदेखि सभाहलको समस्या अन्त्य हुने भएको हो । सभाहल निर्माणको जिम्मा पाएको समानान्तर चक्रेश्वरी–शिवशक्ति जेभी काठमाडौंले तोकिएको समयभन्दा अगाडि नै काम सम्पन्न गरी भवन डिभिजनलाई हस्तान्तरण गर्ने बताएको छ ।

बाँकेको नेपालगन्जमा गुणस्तरीय मासु बिक्री वितरणका लागि अत्याधुनिक मिटमार्ट सञ्चालनमा आएको छ । प्रदेश नम्बर ५ को भूमि व्यवस्था, कृषि तथा सहकारी मन्त्रालयको आर्थिक सहयोगमा मिटमार्ट सञ्चालनमा आएको हो ।

खाद्य प्रविधि तथा गुणस्तर विभागले पिउने पानीमा पीएचको मात्रा न्यूनतम ६ देखि ८.५ प्रतिशत सम्म हुनुपर्ने प्रावधान तोकेको छ । तर, झापाका केही उद्योगले उत्पादन गरेको पानीको पीएचको मात्रा न्यूनतम्भन्दा कम भेटिएको छ । झापाको बिर्तामोडमा विभिन्न २० ब्राण्डका पानीको नमूना संकलन गरी पीएचको मात्रा परीक्षण गर्दा त्यस्तो पाइएको हो ।

आइतबार साँझ अविरल वर्षासंगै आएको हावाहुरीले दैलेखको नौमूले गाउँपवालिकाका विभिन्न स्थानमा किसानले लगाएका मकैबालीमा क्षति पुगेको छ । नौमूले गाउँपालिकाका अधिकांश वडामा वर्षासँगै आएको हावाहुरीले मकैबालीमा ठूलो क्षति पु=याएको हो । नौमूले गाउँपालिको वडा नं ५,६ र ७ का अधिकांश स्थानमा किसानले लगाएको मकैबाली नष्ट भएको स्थानीय लालबहादुर चन्दले जानकारी दिए । वडा नं ६ सल्लेरीको नाउली, अटा लगाएतका स्थानमा ठुलो मात्रमा मकैवालीमा क्षति पु¥याएको चन्दले वताए ।

मनसुनको न्यून चापीय रेखा औसत स्थानमा रहेकाले सो प्रभावले देशका अधिकांश स्थानमा मनसुनी वर्षा भएको भइरहेको जल तथा मौसम विज्ञान विभाग मौसम पूर्वानुमान महाशाखाले जनाएको छ । देशका अधिकांश स्थानमा आंशिकदेखि सामान्य बदली रही केही स्थानमा हल्कादेखि मध्यम वर्षा भएको महाशाखाको भनाइ छ ।

तनहुँको म्याग्दे गाउँपालिका–५ स्थित विभिन्न सामुदायिक वनमा तेजपात (दालचिनी) का बिरुवा रोपन गरिएको छ । सामुदायिक वनलाई तेजपातको पकेट क्षेत्र बनाउने उद्देश्यले डिभिजन वन कार्यालय तनहुँको सहयोगमा चार सामुदायिक वनमा तेजपातको बिरुवा रोपन गरिएको हो । उत्तर फर्केका तथा चिसो हावापानी भएको क्षेत्रमा अन्य बिरुवाभन्दा तेजपातको राम्रो सम्भावना भएकाले मल्याङ, कवादी सालडाँडा, धुसेनी र बसनखन्डी सामुदायिक वनमा ३४ हजार ४०० तेजपातको बिरुवा रोपन गरिएको डिभिजन वन प्रमुख केदार बरालले बताए ।

बढ्दो वन विनास र जथाभावी आगो लगाउदा निगालो मासिएको स्थानीयवासी बताउँछन् । निगालो मासिएसँगै निगालोको चोया बाट निर्माण हुँने डोको, अन्य सामग्रीहरू निर्माण गर्न समस्य भएको नलगाड नगरपालिका–८ का हरिबहादुर खत्रीले बताए । उनले भने, “निगालोको चोयाबाट निर्माण हुने विभिन्न सामग्री साथै खरको छानोबाट बनाएको घरलाई छाउन प्रयोग गरिने निगालोसमेत नपाउँदा हैरान भएको छ ।” निम्नवर्गका स्थानीयवासीहरू डोको, नाङ्लोलगायतका वस्तुहरू निगालोको चोयाबाट निर्माण गरी व्यवसाय सञ्चालन गर्दै आएका थिए । अहिले निगालो लोप भएसँगै पेशा नै हराउन थालेको उनीहरूको भनाइ छ । खरबाट वनेका घर छाउन निगालो नपाउँदा अन्य बिरुवाको काठ प्रयोग गर्न थालिएको छ ।

सरकारले नयाँ कर लागू गरेपछि व्यवसायीहरू अन्योल छन् । सबै व्यवसायीलाई करको दायरामा ल्याउन सरकारले साउन १ गतेदेखि नयाँ कर नीति लागू ग-यो । सरकारले ल्याएको नयाँ कर नीतिले व्यवसायी अन्योलमा रहेका बेला जिल्ला तथा नगर उद्योग वाणिज्य संघहरूले व्यवसायीलाई कर नीतिबारे प्रशिक्षण गर्दै आएका छन् ।

अर्घाखाँचीको पाणिनी गाउँपालिका मैदान लहरधाराका कृषक भेषराज घिमिरे रातभर जाग्राम बस्छन् । “दिनभर बाँदरले, रातभर बँदेलले हैरान पार्छ, सुत्न पाइँदैन,” कृषक घिमिरेले भने, “अझै मकै पाक्न करिब २५ दिन लाग्छ, २५ दिनसम्म मकै कसरी जोगाउने हो, सपनाजस्तै लाग्छ,” उनले भने । मकै जोगाउन बारीभरि मान्छेका जस्तै चित्र छन्, घरबाट बारीको तल्लो पाटोसम्म रसी बाँधेर राखेको टिन छ, घरबाटै टिन हल्लाएपछि, बारीमा बज्छ ।

पछिल्लो समय वैदेशिक रोजगारीबाट फर्किएर व्यावासायीक कृषि पेशामा आबद्ध हुनेको संख्या बढ्दै गएको छ । स्याङ्जाको भीरकोट नगरपालिका–३ रानीडाँडाका ४० वर्षीय केशरजंग अधिकारी अहिले त्यही संख्यामा पर्छन् । ७ वर्ष दुबईमा पसिना बगाएर फर्किएका उनी अहिले नेपालमै रमाएका छन् ।

भवन, बाटो घाटो, धारा निर्माणका लागि करोडौ बजेट दिँदा पनि नपुगेको भन्दै योजना अलपत्र परेको हामीले देखेकै छौँ । विकास निर्माणका क्षेत्रमा उपभोक्ता समितिको मनपरि चलेपछि पछिल्लो समय विकास निर्माणका योजनाहरुले गति नलिने र दिगो नहुने समस्या विकराल छ । आफ्नै गाउँ ठाउँमा हुने विकासका लागि श्रमदान गरांै, दिगो विकासमा ध्यान दियौं भन्ने सोच सीमित व्यक्तिमा मात्रै देखिन्छ । अझै त अधिंकाश विद्यालयका अभिभावकहरू विद्यालयको आर्थिक, भौतिक तथा शैक्षिक विषयमा बेखबर हुन्छन् भने आफ्ना बालबालिकाका लागि कुनै चासो नै दिँदैनन् ।

पछिल्लो समय पूर्वीपहाडी जिल्ला संखुवासभा र भोजपुरको अर्थतन्त्रमा महत्वपूर्ण योगदान पु¥याइरहेको प्रमुख नगदेवाली रुद्राक्षको फसल जोगाउन कृषकलाई समस्या परेको छ ।

भरतपुर–९ स्थित केन्द्रीय बस ट्रर्मिनलको पूर्वतर्फ एकाबिहानै गैंडा देखियो । कालोपत्रे सडक हुँदै एकाबिहानै गैंडा हिँडडुल गरेको भेटियो । करिब बिहान ५ बजेतिर देखापरेको थियो । स्थानीय तुलसी पाठकले भनिन्, “केही छिनमै नजिकैको झाडीमा गंैडा लुक्यो, धेरै बेर देखिएन ।” बस्तीमा देखापर्ने गंैडा जंगलभित्र भन्दा बढी आक्रमक बन्ने गर्छ ।

पछिल्लो समय हुम्ला सदरमुकाम सिमकोटनजिकका गाउँमा उत्पादन भएको तरकारी बालबालिकाको अध्ययनका लागि सहयोगी सावित हुन पुगेको छ । आफ्नै बारीमा उत्पादन भएको तरकारीलाई सिमकोट बजारमा बिक्री गरी आवश्यक पर्ने स्टेसनरीको सामान खरिद गरी विद्यालयमा अध्ययन गरिरहेका बालबालिका थुप्रै भेटिने गरेका छन् ।