रोजगार पाउनै सकस

रोल्पा– लुंग्री गाउँपालिका–४ की विरमा सुनारले प्रधानमन्त्री रोजगार कार्यक्रमका लागि तीन पटकसम्म फाराम भरिन्, काम पाउन सक्नेको सूचीमा सूचीकृत भए पनि उनले हालसम्म काम पाएकी छैनन् । श्रीमान् वैदेशिक रोजगारीको शिलशिलामा साउदीमा रहेका उनको परिवारमा दुई जना छोराछोरी छन् । रोजगारीमा संलग्न भएर घरखर्च जोह गर्ने उद्देश्यले फाराम भरेकी थिएँ, तर भर्नेमात्र हुन्छ हामीले रोजगारी कहिल्यै पाउँदैनौ उनले भनिन् ।

त्यस्तै सुनछहरी गाउँपालिका–३ बाहिरी गामका नरजित कामी पनि रोजगारी पाइने आशामा दुईपटक सूचीकृत भए । तर उनले पनि हालसम्म काम पाएका छैनन् । ‘अघिल्लो वर्ष बजेट नपुगेको भनेर काममा लगाएनन् यस वर्ष के गर्छन् हेरौं,’ कामीले भने । यी त प्रतिनिधिमूलक पात्रमात्र हुन् । वर्षेनी रोजगारी पाउने आशामा फाराम भर्ने तर रोजगार नपाउने धेरै मात्रामा छन् । स्थानीय सरकारको उदासिनताले गर्दा प्रधानमन्त्री रोजगार कार्यक्रम प्रभावकारी भएको छैन ।

बेरोजगारी समस्याले जेलिएका रोल्पाली युवा सुरुवातमा रोजगारी पाउने आशाले यो कार्यक्रमप्रति आशावादी देखिएका थिए । रोजगारीका लागि धेरैले आवेदन दिए पनि अवसर थोरै हुँदा यहाँका युवामा कार्यक्रमप्रति विश्वास घट्दै जान थालेको हो । यो कार्यक्रम रोल्पाका १० मध्ये चारवटा पालिकामा आव २०७५/०७६ मा र ६ वटा पालिकामा २०७६/०७७ मा सुरु भएको थियो । अघिल्लो सालसम्म रोजगारी पाउन ५२ हजार ५३५ जनाले नाम दर्ता गराएका थिए । तीमध्ये १० हजार ५०६ जना अर्थात् २० प्रतिशतले रोजगारी पाए ।

रोजगारीका लागि सूचीकृत भएका सबैले काम पाएका छैनन् । सुनछहरी गाउँपालिकाका अध्यक्ष धनबहादुर पुन प्रधानमन्त्री रोजगार कार्यक्रमका लागि बजेट कम आउने भएकाले सूचीकृतमध्ये थोरैले मात्रै काम पाउने गरेको बताउँछन् । ‘माग धेरै र बजेट कम हुँदा कार्यक्रमलाई प्रभावकारी बनाउन सकिएको छैन,’ उनले भने, ‘हरेक वर्ष रोजगारीमा पुरानै मान्छे दोहोरिने जनगुनासो थियो, त्यसलाई हामीले कडाइ गरेका छौं ।’ राजनीतिक आस्थाकै आधारमा रोजगारी दिने र रोजगारीबाट वञ्चित गरिएको पाइए पालिकामा उजुरी गर्न सकिने अध्यक्ष पुनको भनाइ छ ।

स्थानीय सरकारको रोजगारी सिर्जना चुनावी नारामात्र
रोजगारी सिर्जना गर्ने भन्दै जिल्लाको एकमात्र नगरपालिका रोल्पा नगरपालिकाले ‘रोल्पा नगर, एक घर एक रोजगार’ को नारा अघि सार्‍यो । सो नारालाई कार्यान्वयन गर्न नगरपालिकाले नगरवासीलाई प्राविधिक शिक्षा अध्ययन गराउने कार्यक्रम ल्यायो । कृषि, भेटेरिनरी, इन्जिनियरिङ लगायतका विषय पढ्न उसले बितेका पाँच वर्षमा अघिल्लो आर्थिक वर्षसम्ममा ३४१ जना विद्यार्थीलाई छात्रवृत्ति प्रदान गर्‍यो ।

यसबाट सिभिल इन्जिनियरिङतर्फ २२५ जना, पशु विज्ञानतर्फ ५० जना, बालि विज्ञानतर्फ ३५ जना, सूचना प्रविधितर्फ २८ जना, स्टाफ नर्सतर्फ दुई जना र वन विज्ञानतर्फ एक जनाले लाभ पाए । यसका लागि उसले दुई करोड २० लाख रुपैयाँ लगानी गर्‍यो । अघिल्लो आर्थिक वर्षसम्म ४६ जना दिक्षित भइसकेका भए पनि रोजगार पाउने निकै कम छन् ।

‘हामीले पढाएकामध्ये कति रोजगारीमा छन् भनेर हेरेका छैनौ, थोरैले मात्र काम पाएका होलान्,’ रोल्पा नगरपालिका शिक्षा युवा तथा खेलकुद शाखा प्रमुख कर्णबहादुर पुनले भने । रोल्पा नगरपालिकाबाहेक जिल्लामा अन्य पालिकाले रोजगारी सिर्जना गर्ने गरी ठोस कार्यक्रम अघि सार्न सकेका छैनन् । रोजगारी नहुँदा जीविकोपार्जनका लागि भारत तथा खाडी मुलुक जाने युवायुवतीको चाप बढ्दै जान थालेको छ ।

कृषि र पशुक्षेत्रको व्यवसायीकरणमार्फत रोजगारी सिर्जना गर्ने काम थालेको भए पनि यसले अपेक्षाकृत सफलता पाउन नसकेको लुंग्री गाउँपालिका अध्यक्ष भरतकुमार थापाले बताए । ‘रोजगारी सिर्जना गर्नका लागि कृषि र पशु क्षेत्रमा लगानी बढाइरहेका छांै, परिणाम भने देखिन बाँकी छ,’ अध्यक्ष थापाले भने । गाउँमा रोजगारी सिर्जना नहुँदा वैदेशिक रोजगारीमा जानेको संख्या घटाउन नसकिएको थापाले बताए ।

नागरिकलाई देशमै स्वरोजगार बनाउन पालिकाले विभिन्न उत्पादनमूलक कार्यक्रमलाई जोड दिएको, प्रत्येक वडाले कृषि क्षेत्रलाई प्राथमिकता दिएर काम गरेको सुनिलस्मृति गाउँपालिका अध्यक्ष मणिराम बुढाथोकीको दाबी छ । बुढाथोकीले दाबी गरेजस्तो उत्पादनमा युवाको आकर्षण भने देखिँदैन । व्यावसायिक कृषिमा संलग्न एकाध युवा पनि उत्पादित वस्तुले उचित बजार नपाउँदा निरास भएर विदेशिने गरेका छन् ।