हनी ट्र्याप र सुगर ड्याडी

‘हनी ट्र्याप’ शब्द सामान्यतया जासुसी, रणनीति वा साइबर अपराधका सन्दर्भमा प्रयोग हुन्छ । यसको अर्थ कुनै व्यक्तिलाई आकर्षण, मोह वा प्रेमजालमा पारेर महत्वपूर्ण गोप्य जानकारी निकाल्ने, कुनै अपराधमा फसाउने वा ब्ल्याकमेल गर्ने रणनीति हो । यो शब्द विशेष गरी गुप्तचर निकायहरूले प्रयोग गर्ने प्रविधिका रूपमा चर्चित छ । कहिलेकाहीँ व्यक्तिगत वा व्यावसायिक फाइदाका लागि पनि प्रयोग हुन्छ ।

हनी ट्र्यापका केही प्रमुख उदाहरण
१. राजनीतिक षड्यन्त्रः विभिन्न देशमा हनी ट्र्यापको प्रयोग राजनीतिक नेताहरूलाई बदनाम गर्न, ब्ल्याकमेल गर्न वा उनीहरूलाई सार्वजनिक जीवनबाट तिरस्कृत गर्नका लागि गरिएको छ । उदाहरणः कोही नेताको निजी जीवनसँग जोडिएको स्क्यान्डल मिडियामा लिक गरिनु ।

२. साइबर हनी ट्र्यापः फेक अकाउन्ट बनाएर आकर्षक तस्बिर राखी व्यक्तिहरूलाई सन्देश पठाउने, उनीहरूसँग व्यक्तिगत जानकारी लिने वा गोप्य फोटो मागेर ब्ल्याकमेल गर्ने । उदाहरणः नेपालमा पनि धेरै व्यक्तिलाई अनलाइन च्याटिङमा गोप्य जानकारी मागेर ब्ल्याकमेल गर्ने घटना देखिएको छ ।

३. सैन्य हनी ट्र्यापः सैन्य अधिकारीहरूसँग नजिक हुने, उनीहरूको व्यक्तिगत विश्वास जित्ने र संवेदनशील सैन्य जानकारी लिने । उदाहरणः एक सैनिक अधिकारीले आकर्षक महिलाको मोहमा परेर आफ्नो गोप्य पासवर्ड वा योजना सार्वजनिक गरेका घटना ।

४. व्यावसायिक हनी ट्र्यापः कुनै कम्पनीको कर्मचारीलाई प्रलोभनमा पारेर गोप्य व्यापारिक जानकारी, नयाँ उत्पादन योजना वा रणनीति बाहिर ल्याउने । उदाहरणः कुनै व्यावसायिक सौदाबाजीअघि प्रमुख कर्मचारीलाई फसाएर जानकारी निकाल्ने ।

५. व्यक्तिगत ब्ल्याकमेलः कसैलाई प्रेममा पारेर गोप्य फोटो, भिडियो वा जानकारी संकलन गर्ने र पछि ब्ल्याकमेल गर्ने । उदाहरणः नेपालमा विभिन्न व्यक्तिलाई प्रेमको नाटक गरेर फसाई पैसा माग्ने र धम्की दिने घटनाहरू ।

६. ठगी र प्रलोभनः महिला वा पुरुषलाई धनी देखिने व्यक्तिले प्रेमको नाटक गरेर पैसा वा बहुमूल्य सामग्री ठगी गर्ने । उदाहरणः सोसल मिडियामा ‘धनी व्यापारी’ को रूपमा आफूलाई प्रस्तुत गरेर व्यक्तिहरूलाई फसाइने ।

हनी ट्र्यापको मुख्य उद्देश्य मानिसको भावनात्मक कमजोरीको फाइदा उठाएर व्यक्तिगत, आर्थिक वा गोप्य जानकारी हासिल गर्नु हो । यस्ता गतिविधिबाट बच्न सचेत र सतर्क रहनु महत्वपूर्ण छ ।

ट्र्याप कसरी गरिन्छ ?
ट्र्याप प्रायः मानिसको भावनात्मक कमजोरी, विश्वास वा स्वार्थलाई लक्षित गरेर तयार गरिन्छ । केही सामान्य विधि यसप्रकार छन्ः

१. सोसल मिडिया र अनलाइन प्लेटफर्मः आकर्षक प्रोफाइल बनाएर मित्रता गर्ने । रोमान्टिक वा भावनात्मक सम्बन्धको बहाना गरेर गोप्य जानकारी माग्ने । गोप्य कुराकानी वा गतिविधि रेकर्ड गरेर ब्ल्याकमेल गर्ने ।

२. फिजिकल (भौतिक) भेटघाटः लक्षित व्यक्तिलाई विश्वासमा लिएर संवेदनशील जानकारी प्राप्त गर्ने । महँगा उपहार, पैसा वा विशेष सेवा दिने आश्वासन दिनु । गोप्य कुराको फाइदा उठाएर फसाउने वा अपराधमा संलग्न गराउने ।

३. व्यावसायिक वा संस्थागत स्तरमाः कार्यालयका सहकर्मीलाई विश्वासमा लिएर व्यावसायिक गोप्य सूचना लिने । आकर्षक व्यापारिक प्रस्ताव वा लगानीको लोभ देखाएर जानकारी निकाल्ने । व्यक्तिको कमजोरी पत्ता लगाएर दबाब दिने ।

४. रोमान्टिक-सेक्सुअल सम्बन्ध प्रयोग गर्नेः नक्कली प्रेम सम्बन्ध स्थापना गरेर संवेदनशील जानकारीको माग गर्ने । भेटघाटको समयमा भिडियो वा फोटो रेकर्ड गरेर ब्ल्याकमेल गर्ने ।

५. भावनात्मक हेरचाहको बहानाः कसैको व्यक्तिगत समस्या समाधान गर्ने बहानामा उसलाई फसाउने । कठिन अवस्थामा साथ दिने नाटक गरेर विश्वास जित्ने ।

६. साइबर ह्याकिङ र फिसिङः प्रेम सम्बन्धको नाटकमा मेल पठाएर संवेदनशील जानकारी लिनु । लिंक वा फाइल पठाएर सिस्टम ह्याक गर्नु ।

रोकथामका उपाय
‘हनी ट्र्याप’ को सिकार हुनबाट बच्न, आफ्नो भावनात्मक र व्यक्तिगत सीमाको रक्षा गर्नु महत्वपूर्ण हुन्छ । यसबाट जोगिन विभिन्न उपाय अपनाउन सकिन्छ, जसले तपाईंलाई सम्भावित जोखिमबाट जोगाउँछ ।

१. सोसल मिडियामा सतर्कताः अनलाइन व्यक्तिहरूको वास्तविकता जाँच गर्नुस् । तस्बिर, पोस्ट र साथीहरूको जानकारी हेर्नुस् । अनजान व्यक्तिसँग संवेदनशील जानकारी सेयर नगर्नुस् । आफ्नो व्यक्तिगत जानकारीलाई सुरक्षित राख्न प्राइभेसी सेटिङ सक्षम गर्नुस् ।

२. व्यक्तिगत जानकारी गोप्य राख्नेः बैंक खाता, पासवर्ड, व्यावसायिक डेटा वा निजी जीवनको विवरण अपरिचितसँग नबाँड्नुस् । आफ्नो व्यक्तिगत तस्बिर वा भिडियो अनलाइन पठाउँदा विचारशील हुनुहोस् ।

३. भावनात्मक नियन्त्रणः अनजान व्यक्तिले नजिकिने प्रयास गरेमा चाँडै विश्वास नगर्नुस् । कसैले अस्वाभाविक रूपमा चासो देखाएमा सावधान रहनुस् ।

४. अनलाइन र फिजिकल भेटघाटमा सावधानीः अपरिचित व्यक्तिसँग भेट्दा सार्वजनिक स्थानको चयन गर्नुस् । यदि कोही व्यक्ति शंकास्पद लाग्छ भने उनीहरूको पृष्ठभूमि बुझ्ने प्रयास गर्नुस् ।

५. साइबर सुरक्षाः अनजान लिंक र फाइल खोल्नुअघि स्रोतको प्रामाणिकता जाँच गर्नुस् । आफ्नो अनलाइन खाता सुरक्षित राख्न बलियो पासवर्ड र दुई–चरणीय प्रमाणीकरण प्रयोग गर्नुस् ।

६. व्यावसायिक सतर्कताः सहकर्मीहरूसँग जानकारी साझा गर्दा सतर्क रहनु । कोही अस्वाभाविक रूपमा नजिकिएमा सावधानी अपनाउनुस् ।

७. आत्मविश्वास र आत्मरक्षाः पैसा, महँगा उपहार वा विशेष अफरहरूको लोभमा नपर्नुस् । कुनै गल्ती भएमा तुरुन्तै कानुनी सहयोग लिनुस् ।

८. कानुनी सहायता लिनेः हनी ट्र्यापको सिकार भएमा तुरुन्तै प्रहरी वा साइबर अपराध शाखालाई जानकारी दिनुस् । ब्ल्याकमेल वा धोकाधडीको अवस्थामा आफ्ना कानुनी अधिकारको प्रयोग गर्नुस् ।

९. नियमित शिक्षालगायत सचेतनामा सहभागी हुनेः अनलाइन जोखिम र सुरक्षा उपायबारे जानकारी राख्ने । व्यक्तिगत र व्यावसायिक जानकारीको संवेदनशीलता बुझ्नुपर्छ ।

हनी ट्र्यापबाट जोगिन विवेकशीलता, साइबर सतर्कता र भावनात्मक नियन्त्रण आवश्यक छ । शंका लाग्छ भने तत्कालै परिवार, मित्र वा कानुनी निकायसँग परामर्श लिनुहोस् । सतर्कता नै बचावट हो ।

हनी ट्र्यापमा परेमा के गर्ने ?
यदि तपाईं हनी ट्र्यापमा पर्नुभयो भने भावनात्मक रूपमा स्थिर रहँदै तत्कालै सही कदम चाल्नुपर्ने हुन्छ । यस अवस्थामा सही रणनीति अपनाउँदा तपाईंलाई समस्या समाधान गर्न र थप क्षति रोक्न मद्दत मिल्छ । यहाँ केही महत्वपूर्ण उपाय प्रस्तुत गरिएका छन्ः

१. शान्त रहनुहोस्ः हनी ट्र्यापमा परेपछि डराउने वा आत्तिने काम नगर्नुस् । आत्तिनाले तपाईंले सही निर्णय गर्न सक्नुहुन्न । ब्ल्याकमेलरहरूले तपाईंको डर र कमजोरीको फाइदा उठाउने प्रयास गर्छन् ।

२. तुरुन्तै ब्ल्याकमेलरलाई सम्पर्क रोक्नुहोस्: ब्ल्याकमेलरसँग कुनै पनि थप कुराकानी नगर्नुहोस् । उनीहरूले तपाईंको डरलाई थप बढाउन सक्छन् । ब्ल्याकमेलरले तपाईंलाई सम्पर्क गर्न सक्ने सबै माध्यम ब्लक गर्नुस् ।

३. सबुत संकलन गर्नुहोस्: मेसेज, इमेल, भिडियो वा फोटोजस्ता सबै प्रमाण सुरक्षित राख्नुहोस् । ब्ल्याकमेलरले पठाएका सबै कुराको स्क्रिनसट राख्नुस् ।

४. आफ्नो परिवार वा नजिकको व्यक्तिलाई जानकारी दिनुहोस्: परिवार वा विश्वास गर्न सकिने साथीहरूलाई समस्या सुनाउनुहोस् । उनीहरूले तपाईंलाई भावनात्मक र व्यावहारिक सहयोग दिन सक्छन् । एक्लै समस्या समाधान गर्न खोज्नु हानिकारक हुन सक्छ ।

५. कानुनी सहायता लिनुहोस्: आफ्नो स्थानअनुसार साइबर अपराध शाखा वा प्रहरीमा उजुरी दिनुहोस् । हनी ट्र्यापजस्तो घटनामा कानुनले तपाईंको रक्षा गर्छ । नेपालमा ११८० मा सम्पर्क गरेर सहयोग लिन सकिन्छ ।

६. गोप्यता कायम राख्नुहोस्: ब्ल्याकमेलरले तपाईंको कुनै भिडियो वा तस्बिरलाई सार्वजनिक गर्ने धम्की दिए पनि तपाईंले यसलाई नियन्त्रण गर्न कानुनी सहायता लिनुपर्छ । ब्ल्याकमेलरले तपाईंलाई थप समस्यामा पार्न सक्छ ।

७. सोसल मिडिया प्रोफाइल सुरक्षित बनाउनुहोस्: ब्ल्याकमेलरले तपाईंको खाता ह्याक गर्न सक्छ । तुरुन्तै सबै पासवर्ड परिवर्तन गर्नुस् । अनलाइन पोस्ट गरिएको कुनै सामग्री समस्या हुन सक्छ भने हटाउनुहोस् ।

८. आफ्नो मानसिक स्वास्थ्यको ख्याल राख्नुहोस्: घटना गम्भीर छ भने मानसिक स्वास्थ्य विज्ञसँग परामर्श लिनुहोस् । यो घटना तपाईंको गल्ती होइन भन्ने कुरा मनन गर्नुस् ।

९. ब्ल्याकमेलरलाई चुनौती नदिनुहोस्: ब्ल्याकमेलरलाई चुनौती दिनु वा आफूले पनि उनीहरूविरुद्ध हतियार प्रयोग गर्ने प्रयास गर्नुले उल्टो असर गर्न सक्छ । समस्या समाधानका लागि कानुनी उपायमा भर पर्नुहोस् ।

१०. भविष्यमा सतर्कता अपनाउनुहोस्: भविष्यमा यस्ता घटनाबाट जोगिन आफ्नो व्यक्तिगत सीमाको रक्षा गर्नुहोस् । अनजान व्यक्तिसँग संवेदनशील जानकारी साझा नगर्नुहोस् ।

हनी ट्र्यापमा परेको अवस्था गम्भीर भए पनि सही कदम चालेर यो समस्या समाधान गर्न सकिन्छ । आफूलाई दोष नदिई, कानुनको सहयोगमा समस्याबाट बाहिर निस्कन प्रयास गर्नुहोस् । यो अनुभवले तपाईंलाई थप सतर्क बनाउनेछ ।

सुगर ड्याडी
‘सुगर ड्याडी’ भनेको पारस्परिक सहमतिमा आधारित सम्बन्ध जनाउने शब्द हो । यो सम्बन्धमा आर्थिक रूपमा सम्पन्न उमेरदार पुरुष (सुगर ड्याडी) ले आफ्नो पार्टनर (प्रायः जवान महिला वा पुरुष) लाई आर्थिक सहायता वा विलासी जीवनको अनुभव प्रदान गर्छन् । यसमा दुवै पक्षको सहमति र अपेक्षा स्पष्ट हुनुपर्छ । यो सधैँ प्रेम सम्बन्धमै सीमित हुन्छ भन्ने छैन; कहिलेकाहीँ यो केवल आर्थिक सहयोगको आदान–प्रदान मात्र हुन सक्छ । यी दुवै अवधारणाको प्रयोग गर्दा सामाजिक, कानुनी, र नैतिक पक्षमा ध्यान दिनु महत्वपूर्ण छ ।

मलाई व्यक्तिगत रूपमा थाहा भएअनुसार नेपालमा ‘सुगर ड्याडी’ सम्बन्धित कुनै विशिष्ट कानुनी व्यवस्था छैन । यो विषय सामाजिक, नैतिक र व्यक्तिगत सम्बन्धसँग जोडिएको हुनाले कानुनले यसलाई प्रत्यक्ष रूपमा सम्बोधन गरेको छैन । तर, यो सम्बन्धले कानुनी रूपमा केही मुद्दा उठाउन सक्छ, जुन परिस्थिति विशेषमा फरक हुन सक्छ ।

नेपालको कानुनी प्रणालीमा सम्भावित सम्बन्धित पक्ष
१. सहमतिको महत्वः यदि दुवै पक्ष वयस्क छन् र सहमतिमा आधारित सम्बन्ध छ भने कानुनी रूपमा यसलाई चुनौती दिन गाह्रो हुन सक्छ । सहमति बाहिर जाँदा जबर्जस्ती, ब्ल्याकमेलिङ वा कुनै प्रकारको शोषणको घटना भएमा कानुनी कारबाही हुन सक्छ ।

२. मानव बेचबिखन तथा शोषण: ‘सुगर ड्याडी’ सम्बन्धलाई कुनै पक्षले शोषणको रूपमा प्रयोग गरेमा, यसले मानव बेचबिखन तथा शोषणसम्बन्धी ऐन, २०६४ अन्तर्गत कारवाही भोग्न सक्छ । यदि सम्बन्धमा वित्तीय लेनदेनले जबर्जस्ती वा शोषणको भावना ल्याउँछ भने यसलाई गैरकानुनी मान्न सकिन्छ ।

३. यौन अपराध र नैतिकता: यदि यो सम्बन्ध वेश्यावृत्तिसँग जोडिएको छ भने नेपालमा वेश्यावृत्ति गैरकानुनी भएको कारण यसलाई कानुनी रूपमा अपराध मान्न सकिन्छ । सार्वजनिक अपराध ऐनअन्तर्गत कुनै पनि कार्यले सामाजिक नैतिकतामा असर पुर्‍याएमा कारबाही हुन सक्छ ।

४. विवाहित सम्बन्ध र वैवाहिक कानुन: यदि कुनै सुगर ड्याडी वा सुगर बेबीले वैवाहिक सम्बन्धमा रहँदा अर्को सम्बन्ध सुरु गर्छ भने यो बहुविवाह ऐन वा परिवारसम्बन्धी अपराधअन्तर्गत मुद्दा बन्न सक्छ । वैवाहिक जीवनमा धोका दिएर सुरु भएको सम्बन्धलाई चुनौती दिन सकिन्छ ।

५. ब्ल्याकमेल वा वित्तीय अपराध: यदि आर्थिक सहयोगको नाममा कुनै पक्षले अर्को पक्षलाई ब्ल्याकमेल गर्छ भने यो साइबर अपराध ऐन, २०७६ वा ठगीसम्बन्धी कानुनअन्तर्गत दण्डनीय हुन्छ ।

सामाजिक र सांस्कृतिक दृष्टिकोण
नेपालजस्तो परम्परागत समाजमा ‘सुगर ड्याडी’ वा यस प्रकारका सम्बन्धलाई सामाजिक रूपमा नकारात्मक दृष्टिकोणले हेर्ने गरिन्छ । यसले परिवार, समाज र व्यक्तिगत सम्बन्धमा असर पुर्‍याउन सक्छ ।

नेपालमा ‘सुगर ड्याडी’ सम्बन्ध कानुनी रूपमा प्रत्यक्ष रूपमा निषेध गरिएको छैन, तर यसले उठाउने सामाजिक, नैतिक र कानुनी जटिलताले समस्या सिर्जना गर्न सक्छ । कुनै पनि सम्बन्धमा सहमति, पारदर्शिता र कानुनी मापदण्डको पालन गर्नुपर्छ । यदि यस सम्बन्धले कुनै प्रकारको अपराध, शोषण वा समाजमा अशान्ति ल्याउँछ भने यो कानुनी रूपमा चुनौती दिन सकिन्छ ।