चार महिनामा ६ सय विदेशीलाई काम गर्ने स्वीकृति

काठमाडौं– चालु आर्थिक वर्षको चार महिनामा ६ सय विदेशी श्रमिकलाई नेपालमा रोजगारीका लागि श्रम स्वीकृति प्रदान गरिएको छ । नेपालमा दक्ष श्रमिक नपाएको अवस्थामा विदेशी श्रमिक राख्न पाउने व्यवस्था अनुसार कात्तिकसम्म उक्त संख्याका विदेशीलाई नेपालमा काम गर्ने अनुमति प्रदान गरिएको हो ।

गत आर्थिक वर्षको पहिलो चार महिनाको तुलनामा चालु आवको कात्तिकसम्म रोजगारी खोज्दै नेपाल आउने विदेशी श्रमिकको संख्या घटेको छ । श्रम तथा व्यवसायजन्य सुरक्षा विभागका निर्देशक मणिनाथ गोपले आर्थिक वर्षको सुरुमा श्रम स्वीकृति लिने विदेशी श्रमिक घटेको देखिए पनिपछि क्रमश: बढ्ने बताए । गत आवको कात्तिकसम्म ६९० विदेशीले श्रम स्वीकृति लिएको चालु आवको सोही अवधि केही घटेर ६ सय भएको छ ।

विकास साझेदारको लगानीमा नेपालमा सञ्चालित परियोजना तथा विदेशी व्यावसायिक कम्पनीमा काम गर्न सरकारबाट श्रम स्वीकृति लिने विदेशीको संख्या क्रमश: घट्दो दरमा रहेको देखिन्छ । विदेशी नागरिकहरूको श्रम इजाजत व्यवस्था सम्बन्धी निर्देशिका २०७५ ले नेपालमा उपलब्ध हुन नसकेका दक्ष जनशक्तिहरू आयात गरी काममा लगाउन सकिने व्यवस्था गरिए पनि सरकारका विभिन्न निकायहरुसँग भएका सम्झौता बमोजिमको संख्यामा विदेशी श्रमिकलाई काममा लगाउन पाउने व्यवस्थाले अदक्ष कामदार समेत नेपालमा आउने गरेको पाइन्छ ।

यसले गर्दा दक्ष नेपाली श्रमिकले स्वदेशमै रोजगारी नपाउने र विदेशी अर्धदक्ष श्रमिकसमेत नेपालमा प्रवेश गरी काम गर्ने प्रवृत्तिले अर्बौ रुपैयाँ विदेश जाने गरेको छ । विदेशीले काम गर्ने कतिपय परियोजनाले नेपाली श्रमिकलाई मात्र कटौती गरी विदेशी श्रमिकहरू यथावत् राख्ने गरेको पाइए पनि सोको अनुगमन हुन सकेको छैन । नेपालका श्रमिकहरुलाई प्राथमिकता दिई नेपाली श्रम बजारमा उपलब्ध हुन नसकेका दक्ष र सिपयुक्त विदेशी जनशक्तिलाई मात्र श्रम स्वीकृति दिनु पर्ने विज्ञको सुझाव छ ।

नेपालमा उपलब्ध हुन नसक्ने दक्ष विदेशी कामदारलाई मात्र श्रम स्वीकृतिका लागि सम्बन्धित मन्त्रालय/विभागको सिफारिस एवं गृह मन्त्रालयको कार्य सहमतिको आधारमा श्रम स्वीकृति प्रक्रिया मिलाउनु पर्ने नीतिगत सुधारको आवश्यकता रहेको छ । विभागले नेपालमा काम गर्ने विदेशीलाई अधिकतम ६ वर्षसम्म मात्र नवीकरण हुने जनाएको छ । यसैगरी एकै प्रकृतिको कामका लागि श्रम स्वीकृति लिने श्रमिकको सीप नेपालीलाई सिकाएर विदेशीलाई प्रतिस्थापन गर्नु पर्ने नियम रहेको छ ।

विदेशबाट नेपालमा काम गर्न आउने विदेशी नागरिकका लागि नेपालमा काम गर्न २/३ वटा प्रावधान रहेको छ । कुनैं ठूला परियोजना सञ्चालन गर्न नेपाल सरकारसँग सम्झौता हुँदा नै कामदार विदेशी राख्ने भन्ने पहिला नै निर्धारण गरिएको हुन्छ । दोस्रो माग गर्दा आवश्यक परेको जनशक्ति नेपालमा पाइएन भने त्यस्तो अवस्थामा विदेशी राख्न पाइने विभागले जनाएको छ ।

यसैगरी स्वयंसेवाको रूपमा पनि नेपालमा विदेशीले काम गर्न पाउने प्रावधान रहेको छ । अहिलेसम्मको तथ्यांकले वार्षिक रूपमा दुई हजार पाँच सयको हाराहारीमा विदेशीले श्रम स्वीकृति लिने गरेको देखिन्छ । गत आवको तथ्यांक अनुसार दुई हजार ६ विदेशीले नेपालमा काम गर्न सरकारबाट अनुमति लिएका थिए ।

खुला सिमाना भएका कारण भारतबाट धेरै श्रमिक आएर काम गर्ने गरेको भए पनि उनीहरूले भने श्रम स्वीकृति लिएको देखिदैँन । विभागका अनुसार भारत बाहेक अन्य देशबाट आउने कामदारले भने स्वीकृति लिनु पर्छ । नेपालमा आउने भारतका श्रमिक जस्तै नेपालबाट पनि भारतमा गएर काम गर्नेको संख्या धेरै रहेको छ । भारतका लागि श्रम स्वीकृति गर्ने बहस हुँदा १९५० को सन्धीको कुरा उठ्ने गरेको कारण भारतका लागि कडाइ नगरेको विभागले बताएको छ ।