अमेरिकी राष्ट्रपति चुनाव र विश्वव्यापी आर्थिक प्रभाव

सन् २०२४ मा हुन गइरहेको अमेरिकी राष्ट्रपति चुनावले विश्वव्यापी आर्थिक क्षेत्र तथा नीतिमा महत्वपूर्ण प्रभाव पार्ने आकलन विभिन्न क्षेत्रका विज्ञहरूले गरेका छन् । यसमा पनि विश्वको सबैभन्दा ठूलो अर्थतन्त्रको रूपमा संयुक्त राज्यले अन्तर्राष्ट्रिय आर्थिक प्रवृत्ति, व्यापार सम्झौता र वित्तीय बजारहरूलाई आकार दिन महत्वपूर्ण भूमिका खेल्छ । यस चुनावको नतिजाले अमेरिकी वित्तीय, मौद्रिक र व्यापार नीतिहरूको दिशा निर्धारण गर्नेछ । जसले गर्दा विश्वव्यापी आर्थिक परिदृश्यलाई विभिन्न किसिमले विभिन्न क्षेत्रमा प्रभाव पार्नेछ ।

उम्मेदवार र तिनका आर्थिक नीति
सन् २०२४ को अमेरिकी राष्ट्रपति चुनावमा दुई मुख्य दावेदार उपराष्ट्रपति कमला ह्यारिस र पूर्वराष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्प चुनावी मैदानमा खडा भएका छन् । प्रत्येक उम्मेदवारले संयुक्त राज्य र विश्वव्यापी अर्थतन्त्र दुवैका लागि सम्भावित प्रभावसहित आर्थिक नीतिका लागि एक फरक दृष्टिकोणको प्रतिनिधित्व गर्छन् । जसमा कमला ह्यारिस वर्तमान उपराष्ट्रपतिको हैसियतमा रहेकी छन् । त्यसरी नै ह्यारिस आर्थिक सुधार, पूर्वाधार लगानी र सामाजिक कल्याण कार्यक्रमहरूमा केन्द्रित हुने प्रशासनको हिस्सा भएको छ ।

उनको आर्थिक नीति यी रेखाहरूमा जारी रहने अपेक्षा गरिएको छ । यसमा पनि मध्यम वर्गका लागि समर्थन, हरित ऊर्जामा लगानी र अन्तर्राष्ट्रिय व्यापार सम्बन्ध कायम राख्न जोड दिँदै छिन् । ह्यारिसको दृष्टिकोणले विश्व बजारमा स्थिरता र भविष्यवाणी गर्ने क्षमता बढाउने सम्भावना छ, किनकि यसले बाइडेन प्रशासनको नीति निर्माण गर्छ । डोनाल्ड ट्रम्पको अघिल्लो कार्यकालमा ट्रम्पको आर्थिक नीति कर कटौती, डिरेगुलेसन र ‘अमेरिका पहिलो’ व्यापार नीतिमा ध्यान केन्द्रित गरिएको थियो । निर्वाचित भएमा ट्रम्पले यी नीतिलाई पुनः लागू गर्ने अपेक्षा गरिएको छ । जसले संरक्षणवाद र व्यापार तनाव बढाउन सक्छ । ट्यारिफ र अध्यागमनमा उनको अडानले विश्वव्यापी व्यापार गतिशीलता र श्रम बजारमा महत्वपूर्ण प्रभाव पार्न सक्छ ।

विश्वव्यापी व्यापारमा प्रभाव
अमेरिकी राष्ट्रपति चुनावले विश्वव्यापी व्यापार नीतिमा गहिरो प्रभाव पार्नेछ । ह्यारिस प्रशासनअन्तर्गत वर्तमान व्यापार नीतिको निरन्तरताको आशा गर्न सक्ने अनुमान लगाउन सकिन्छ । जसले बहुपक्षीय सम्झौता र अन्तर्राष्ट्रिय साझेदारहरूसँगको सहयोगलाई जोड दिन्छ । यो दृष्टिकोणले विश्वव्यापी व्यापार सम्बन्धमा स्थायित्व बढाउने र व्यापार युद्धको जोखिम कम गर्ने सम्भावना छ । यसको विपरीत ट्रम्प प्रशासनले थप संरक्षणवादी व्यापार नीतिको नेतृत्व गर्न सक्छ । यसै क्रममा ट्रम्पको अघिल्लो कार्यकालमा विभिन्न वस्तुमा कर लगाइएको थियो, जसले चीन र युरोपेली संघजस्ता देशहरूसँग व्यापार तनाव बढाएको थियो । त्यस्ता नीतिमा फिर्ताले विश्वव्यापी आपूर्ति शृंखलालाई बाधा पुर्‍याउन सक्छ, वस्तुको मूल्य बढाउन सक्छ र अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा अनिश्चितता सिर्जना गर्न सक्छ ।

मौद्रिक नीति र वित्तीय बजार
फेडरल रिजर्भको मौद्रिक नीति पनि चुनावको नतिजाबाट प्रभावित हुनेछ, जुन ह्यारिस प्रशासनअन्तर्गत फेडले मुद्रास्फीति व्यवस्थापन गर्न र आर्थिक वृद्धिलाई समर्थन गर्न ब्याजदर क्रमशः समायोजन गर्ने हालको दृष्टिकोण जारी राख्ने सम्भावना छ । यो दृष्टिकोणले विश्वव्यापी वित्तीय बजारका लागि लाभदायी हुने भविष्यवाणीको स्तर प्रदान गर्छ । अर्कातर्फ, ट्रम्प प्रशासनले फेडलाई थप आक्रामक मौद्रिक नीति अपनाउन दबाब दिन सक्छ, जस्तै— आर्थिक वृद्धिलाई प्रोत्साहन गर्न ब्याजदर घटाउने आदि हुन सक्छ । यद्यपि, यसले अमेरिकी अर्थतन्त्रलाई छोटो अवधिका लागि बढावा दिन सक्छ । यसले विश्वव्यापी वित्तीय बजारमा अस्थिरता र उच्च मुद्रास्फीति दर पनि निम्त्याउन सक्छ ।

व्यापार नीति र व्यापारिक साझेदारी
अमेरिकी राष्ट्रपतिको चुनावले नयाँ प्रशासनको नीतिअनुसार व्यापारिक समझदारी र साझेदारीहरूमा ठूलो प्रभाव पार्छ । उदाहरणका लागि, नयाँ प्रशासनले चीनसँगको व्यापार नीति कस्तो अपनाउँछ भन्ने कुरा केवल चीनसँगको सम्बन्ध मात्र नभएर विश्व व्यापारमा नै असर गर्छ । कुनै राष्ट्रपतिले संरक्षणवादलाई जोड दिन सक्ला भने अर्कोले खुला बजारलाई प्राथमिकता दिन सक्छ । यसले व्यापारिक मार्ग र समझदारीमा परिवर्तन ल्याउँछ ।

मुद्रास्फीति, वित्तीय नीति र मुद्रा प्रणाली
अमेरिकी राष्ट्रपतिको चुनावले फेडरल रिजर्भको नेतृत्व र वित्तीय नीतिमा पनि असर गर्न सक्छ । यो चुनावको परिणामअनुसार फेडरल रिजर्भले गरेको नीतिगत निर्णयहरूले विश्वभरको मुद्रास्फीतिमा प्रभाव पार्न सक्छ । अमेरिकी डलरको मूल्यमा परिवर्तनले अन्य देशहरूका मुद्राको मूल्यलाई पनि प्रभाव पार्छ । यसबाहेक यदि नयाँ प्रशासनले विश्वभरि डलरको प्रभुत्वलाई कायम राख्न ध्यान दिन्छ भने वा वैकल्पिक मुद्रा प्रणालीलाई समर्थन गर्छ भने यसको ठूलो प्रभाव रहन सक्छ ।

हरित अर्थनीति र जलवायु परिवर्तन
विश्वव्यापी अर्थनीतिमा जलवायु परिवर्तनसम्बन्धी अमेरिकी नीति पनि महत्वपूर्ण छ । नयाँ प्रशासनले हरित अर्थनीतिका लागि बलियो योजना ल्याउँछ भने यसले अमेरिकी व्यवसायहरूलाई नयाँ दिशामा अगाडि बढाउँछ । जसको असर ऊर्जा, इभी र नवीकरणीय ऊर्जाको क्षेत्रमा विश्वभरि पर्न सक्छ ।

प्रविधि र नवप्रवर्तन
अमेरिका प्रविधि क्षेत्रमा एक शक्तिशाली राष्ट्र हो र त्यहाँका राष्ट्रपति तथा उनको प्रशासनले प्रविधि विकासमा प्राथमिकता दिन सक्छन् । प्रविधि क्षेत्रमा लगानी बढाउने वा कडा नियन्त्रण ल्याउने निर्णय गरियो भने त्यसले विश्वव्यापी प्रविधि क्षेत्र र अर्थनीतिमा ठूलो असर पार्न सक्छ । यसका साथसाथै प्रविधिमा रहेको अमेरिकी प्रभुत्वले पनि अन्य देशमा नवप्रवर्तन र आर्थिक विकासलाई प्रत्यक्ष रूपमा प्रभावित गर्छ ।

सैन्य नीति र सुरक्षासँग सम्बन्धित बजेट
अमेरिकी राष्ट्रपति र प्रशासनले सैन्य नीति कस्तो अपनाउँछ भन्ने कुरा अन्तर्राष्ट्रिय स्थायित्व र व्यापारिक सुरक्षामा पनि असर गर्छ । कुनै पनि प्रशासनले सैन्य बजेट घटाएर घरेलु क्षेत्रमा लगानी गर्न सक्छ भने अर्काले सैन्य शक्तिको वृद्धि गर्न सक्छ । यस प्रकारका निर्णयले आपूर्ति शृंखला र अन्तर्राष्ट्रिय व्यापारको क्षेत्रमा थप अनिश्चितता सिर्जना गर्न सक्छ ।

विकासशील राष्ट्रसँगको सम्बन्ध
अमेरिकाले विकासशील राष्ट्रहरूसँग कसरी सम्बन्ध बनाउँछ भन्ने कुरा पनि यो चुनावको परिणामसँग जोडिएको छ । कुनै प्रशासनले यी राष्ट्रसँगको व्यापारिक सम्झौता र विकास सहयोगमा बल दिन सक्छ । जसले विश्व अर्थतन्त्रलाई अघि बढाउन मद्दत पुर्‍याउँछ । यो विशेष गरी एसिया, अफ्रिका र ल्याटिन अमेरिकाका विकासशील राष्ट्रहरूको आर्थिक विकासमा सहयोगी हुन सक्छ ।

जलवायु नीति र विश्वव्यापी वातावरणीय प्रभाव
जलवायु नीति अर्को महत्वपूर्ण क्षेत्र हो, जहाँ चुनावको नतिजाले विश्वव्यापी प्रभाव पार्नेछ । यद्यपि, ह्यारिस जलवायु परिवर्तनलाई सम्बोधन गर्न र हरित ऊर्जामा लगानी गर्नका लागि बलियो अधिवक्ता भएको कुरा विभिन्न सञ्चारमाध्यमले बताउँदै आएका छन् । उनको प्रशासनले कार्बन उत्सर्जन घटाउने र नवीकरणीय ऊर्जा परियोजनालाई समर्थन गर्ने नीतिलाई प्रवद्र्धन गर्न जारी राख्ने सम्भावना छ ।

यी नीतिले जलवायु परिवर्तनसँग लड्न र दिगो विकासलाई प्रवद्र्धन गर्ने विश्वव्यापी प्रयासहरूमा सकारात्मक प्रभाव पार्न सक्छ । यसको विपरीत जलवायु नीतिका लागि ट्रम्पको दृष्टिकोण जलवायु परिवर्तनप्रति शंकास्पद र अविनियमनमा ध्यान केन्द्रित गरिएको छ । ट्रम्प प्रशासनले वातावरणीय नियमहरू फिर्ता गर्ने र नवीकरणीय ऊर्जा परियोजनाहरूका लागि कोष घटाउने सम्भावना छ, सम्भावित रूपमा जलवायु परिवर्तनलाई सम्बोधन गर्ने विश्वव्यापी प्रयासलाई बाधा पुर्‍याउने अनुमान गरिएको छ ।

निष्कर्षमा भन्नुपर्दा सन् २०२४ को अमेरिकी राष्ट्रपतिको चुनावले विश्वव्यापी आर्थिक नीतिमा दूरगामी प्रभाव पार्नेछ । जुन परिणामले अमेरिकी वित्तीय, मौद्रिक, व्यापार र जलवायु नीतिहरूको दिशा निर्धारण गर्नेछ । जसले गर्दा विश्वव्यापी आर्थिक परिदृश्यलाई प्रभाव पार्नेछ । अतः ह्यारिस प्रशासनले स्थायित्व, बहुपक्षीयता र दिगो विकासलाई प्रवद्र्धन गर्ने सम्भावना छ भने ट्रम्प प्रशासनले संरक्षणवाद, भू–राजनीतिक तनाव र वातावरणीय विनियमन बढाउन सक्छ । जुन अमेरिकी निर्वाचनलाई विश्वले हेरिरहेको छ, यो स्पष्ट छ कि अमेरिकी मतदाताहरूले गरेका छनोटले विश्वव्यापी अर्थतन्त्र र अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धमा गहिरो प्रभाव पार्नेछ । यसका साथसाथै दाबा उच्च छ र नतिजाले आगामी वर्षहरूका लागि विश्वव्यापी आर्थिक नीतिको भविष्यलाई आकार दिनेछ ।