जेठसम्म १६ खर्ब २४ अर्बको कुल वैदेशिक व्यापार

चालू आर्थिक वर्षको ११ औं महिना (जेठ) सम्म मुलुकले वैदेशिक व्यापारमा १३ खर्ब ३७ अर्ब ३९ करोड रुपैयाँ बराबरको घाटा व्यहोरेको छ । आयात व्यापारसँगै कूल वैदेशिक व्यापारमा कमी आएपनि निर्यातमा उच्च गिरावटका कारण व्यापार घाटा अझै फराकिलो बनेको छ । अघिल्लो वर्षको जेठको तुलनामा आयात १६.०१ प्रतिशतले घटेपनि निर्यात २२.७४ प्रतिशतले ओरालो लागेको अवस्था छ ।

भन्सार विभागका अनुसार जेठ मसान्तसम्म १४ खर्ब ८० अर्ब ९८ करोड रुपैयाँको आयात भएकोमा यस अवधिमा १ खर्ब ४३ अर्ब ५८ करोड रुपैयाँ बराबरको निर्यात गरेको छ । मुलुकमा जारी आर्थिक मन्दीका कारण वर्षको सुरुवातदेखि नै वैदेशिक व्यापारमा गिरावट आउने क्रम जारी छ । जसअनुसार ११ महिना अवधिमा कूल वैदेशिक व्यापारमा १५.६५ प्रतिशतले गिरावट आउँदै १६ खर्ब २४ अर्ब ५६ करोडमा सीमित भएको छ । अघिल्लो वर्ष जेठसम्म १९ खर्ब ४९ अर्ब ६ करोडको वैदेशिक व्यापार भएको थियो ।

आयात र निर्यातबीचको सन्तुलन अघिल्लो वर्ष केही सुधार आएपनि चालू वर्षमा भने फेरि पुरानै अवस्थामा फर्र्किएको छ । कूल वैदेशिक व्यापारमा निर्यातको हिस्सा अघिल्लो जेठसम्म ९.५३ प्रतिशत रहे पनि चालू वर्षमा भने ८.८४ प्रतिशतमा सीमित भएको छ । यस्तै, आयातको हिस्सा गत आवमा ९०.४७ प्रतिशत रहेकोमा यस वर्षको ११ महिनामा ९१.१६ प्रतिशत पुगेको छ । विभागको तथ्यांकअनुसार जेठमा एक खर्ब ४५ अर्ब ६५ करोड रुपैयाँको वस्तु आायात भएको छ भने निर्यात १२ अर्ब ६८ करोडमा सीमित छ ।

यसअघि वैशाखमा एक खर्ब ३३ अर्ब रुपैयाँको आयात भएको थियो भने १२ अर्ब ६२ करोडको निर्यात भएको थियो । सरकारले गत जेठ १५ मा ल्याएको आगामी आर्थिक वर्षको बजेट र आर्थिक ऐनका कतिपय प्रवन्धका कारण निर्यात व्यापार झनै धरासायी हुने व्यवसायीहरु बताउँछन् । नेपाल गलैंचा उत्पादक तथा निर्यातकर्ता संघका अध्यक्ष तेञ्जिङ शेर्पा नयाँ आर्थिक ऐनमा निकासीजन्य उद्योगको सुविधा खोसिएका कारण आउँदा दिनमा यसले नकारात्मक प्रभाव पार्ने बताउँछन् ।

सरकारले गलैँचा उद्योगलाई यसअघि मूल्य अभिवृद्धि कर (भ्याट) मा दर्ता हुनु नपर्ने तथा आयकरमा समेत छुट दिँदै आएपनि यस वर्षदेखि हटाएको छ । उच्च मूल्य अभिवृद्धि र स्वदेशी जनशक्ति प्रयोग हुने भएकाले पहिलेदेखि नै यो क्षेत्रले राज्यको संरक्षण प्राप्त गर्दै आएको भए हाल यसलाई हटाइएको भन्दै निर्यात व्यवसायीले विरोध गर्दै आएका छन् ।

“आर्थिक ऐनको यी व्यवस्थाले लागत र प्रक्रियाको दृष्टिकोणबाट व्यवसायीलाई असर पुग्ने देखिन्छ,” उनी भन्छन्, “भ्याटमा दर्ता नभएका घरेलु तथा साना उद्योगहरु त यही कारण बन्द हुनुपर्ने अवस्थामा पुगेका छन् ।” यी उत्पादनहरुमा भ्याट लाग्दा बिलबिजकको झन्झट हुने भएकोले उनीहरु पलायन हुनसक्ने अवस्था रहेको अध्यक्ष शेर्पा बताउँछन् ।

भारतसँग एकै महिना साढे ८५ अर्बको व्यापार घाटा

नेपालको मुख्य व्यापारिक साझेदार भारतसँगको व्यापारमा नेपालले गत महिनामात्र ८५ अर्ब ४७ करोड २८ लाख रुपैयाँ बराबरको घाटा व्यहोरेको छ । भन्सार विभागका अनुसार यससँगै जेठसम्म भारतसँगको व्यापार घाटा ८ खर्ब ३८ अर्ब ८५ करोड रुपैयाँ पुगेको छ भने वैशाखमा ७ खर्ब ५३ अर्ब ३८ करोड व्यापार घाटा थियो ।

दोस्रो ठूलो व्यापारिक साझेदार चीनसँग जेठसम्मको २ खर्ब ८४ करोड व्यापार घाटा रहेको छ भने अमेरिकासँग भने ५७ करोड ८४ लाख रुपैयाँमात्र व्यापार घाटा रहेको छ । यस्तै, फ्रान्ससँग ६ अर्ब १२ करोड, इन्डोनेसियासँग ३ अर्ब ९७ करोड रुपैयाँ तथा जर्मनीसँग २ अर्ब ३२ करोड रुपैयाँ बराबर व्यापार घाटा रहेको छ ।