‘दोख’ मा सात वर्ष दुःख गरें

पछिल्ला वर्षहरूमा नेपालमा राम्रा चलचित्र बनिरहेका छन् । नेपाली चलचित्र भन्ने बित्तिकै नाक खुम्चाउने वर्ग पनि हलसम्म पुगेर नेपाली फिल्म हेर्ने वातावरण बनिरहेको छ । चलचित्र व्यापार पनि हो । भन्नु पर्दैन, यदि व्यापरिकरूपमा सफल नभएका भए पछिल्ला समयमा गुणस्तरीय नेपाली चलचित्र बन्ने थिएनन् होला । तर, नेपालमा चलचित्रको बजार कत्रो हो, रोजगारीको अवस्था के छलगायतका व्यावसायिक प्रश्नका बीच कोरोना कहरले पछिल्लो करिब दुई वर्षमा सबै हलहरू बन्द भए । विस्तारै फेरि हलहरूमा एकपटक रौनक आउन थालेको छ, नयाँ नेपाली फिल्म धमाधम आउँदै छन् । यही छेकोमा हलमा आएको छ, दोख ।
भनिन्छ, कठिन परिस्थितिमा मान्छेको वास्तविक परीक्षा हुन्छ । २०७२ सालको सुरुमा सुटिङ युनिट बोकेर भोजपुरको दुर्गम गाउँमा पुग्दा दोखका निर्देशक अनुप बरालले सोचेका थिएनन् कि, म एउटा परीक्षामा खरो उत्रिनुपर्नेछ भनेर । १२ वैशाखमा उनको परीक्षा सुरु भयो, जुन सात वर्षसम्म जारी रहनेवाला थियो, साढे सातको दशाजस्तो । २५-३० सिन सुटिङ भइसकेको आफ्नो दोस्रो निर्देशकीय फिल्म ‘दोख’ को सुटिङ गर्दै गर्दा देशमा विनाशकारी भूकम्प गयो । उनीहरू त्यहीं हल्लिए । त्यो भूकम्पले ल्याएको कम्पनले फिल्ममा काम गरिरहेका प्राविधिकहरू धेरै हल्लिए, किनकि उनीहरूका घरहरू हल्लिएका थिए । त्यस अवस्थामा काम जारी राख्न सहज भएन । सुटिङ स्थगित भयो । समस्या यहीं सकिएन । फेरि सुटिङमा जाने तयारी गर्दा मधेस आन्दोलन आयो । यी सबै खड्गो काटेर जसोतसो सुटिङ त सके तर कोरोनाको महामारीले फिल्मको हलसम्मको यात्रालाई फेरि सुदूर बनाइदियो, उनको छातीमा एउटा बोझ बोकाएर । यो अवधिमा धेरै कुरा भए पनि उनीसँग एउटा कुरा हुन सकेन । र, पनि उनी थाकेनन् । उनको भगिरथ प्रयत्न जारी रह्यो । परिणाम सिनेमा हलसम्म आइपुगेको छ । यतिबेला सबै बोझ बिसाउन पाएकोमा उनी खुसी छन् । फिल्मको सात वर्ष लामो सकसका बारेमा बरालसँग गरिएको कुराकानीको सार :

भूकम्पले सिनेमा बीचमै रोकियो, फेरि सुरुदेखि सुटिङ गर्नुप¥यो, पहिलो पटक र दोस्रो पटक मेकरका हिसाबले तपाईंको मनस्थिति कस्तो रह्यो ?
२०७१ सालको चैत महिनातिर हामी सुटिङका लागि हिँडेका थियौं । त्यो बेलामा एउटा प्रि–प्लान प्रि–प्रोडक्सनका सबै कार्य गरेर राम्रोसँग सुटिङ सकाउने भनेर गएका थियौं । तर भूकम्प आयो, नराम्रोसँग आयो । हामी पनि हल्लियौं । हाम्रा प्राविधिक साथीभाइको घर हल्लिएको हुनाले । देशै एउटा दुःखद् अवस्थाबाट गुज्रिरहेको थियो । हामीले सुटिङ बन्द गरेर यस्तो स्थितिमा अघि बढाउनु हुन्न भन्ने सोचेर फर्कियौं । फर्किएपछि फेरि अर्को कुन समयमा जाने भनेर तयारी गर्दै थियौं । त्यसको बीचमा तयारी गर्दागर्दै साथीभाइहरू पनि मान्नुभयो । एउटा इन्कम्प्लिट फिल्म थियो, कम्प्लिट गर्नुपर्छ, सबैको दुःख मिसिएको छ भनेर उहाँहरूले पनि जोरजाम गर्नुभयो । प्रोड्युसरको साइडबाट पनि तयारीमा लागियो । जाने बेलामा फेरि मधेस आन्दोलन भयो । ब्लकेड भयो । भोजपुर पुग्न पर्ने, यहाँबाट दुई दिनको बाटो थियो, मधेसकै बाटो भएर जानुपर्ने । जान सकिएन, त्यसपछि फ्लाइटमा जान सकिन्छ कि भनेको, भोजपुरमा फेरि हप्तामा एउटा फ्लाइट हुँदो रहेछ । सानो फ्लाइट मात्र जाँदो रहेछ । खर्चिलो पनि एकदमै धेरै हुने सम्भावना बढेकाले, फेरि थाँती राख्यौं । त्यसपछि फेरि लगभग २०७३ साल टेकिसकेको थियो । हामी फेरि गयौं । त्यतिखेर जाँदा धेरै कुरा परिवर्तन भइसकेको थियो । जस्तो, कास्टिङका लागि गाउँका बालबालिकालाई छानेका थियौं । उहाँहरू ठूलो भइसक्नुभएको थियो । चेन्जेज आउनेबित्तिकै फेरि त्यसको तयारी गर्नुप¥यो त्यहाँ गइसकेपछि त । एउटा स्कुल थियो, हामीले सुटिङस्थल बनाउने भनेर छानेका थियौं । त्यो स्कुलमा उहाँले के गरिदिनुभएछ भने सुटिङ गर्ने मानिसहरू आउँछन्, यो नयाँ देखाउनुपर्छ भनेर फेरि रंगाइदिनुभएछ । फेरि त्यसमा काम गर्नुप¥यो । ठाउँ एकदमै अप्ठ्यारो थियो, जहाँ सुटिङ गर्नुपर्ने थियो । वेदरको कारणले, भौगोलिक हिसाबले पनि । जतिखेर पनि हावाहुरी चलिरहेको हुन्थ्यो । हामी घरमा बस्दाखेरि पनि भूकम्प गइसकेको भएर फेरि भूकम्पले भेट्ने हो कि ? यो भूकम्प आएको हुनाले बीचबीचमा झस्काइराको हुन्थ्यो । जेहोस्, त्यसपटक भने ४२/४५ दिनको सेड्युल थियो । सुटिङ सक्यौं ।
त्यसपछि आयौं । आएपछि त्यो बजेट त एकदमै बढेर गयो । दुई-दुई पटक बढेर जाँदा एकदमै चेन्ज (परिवर्तन) आइसकेको थियो । जुन क्यामेरा लगेर खिच्ने तयारी गरेको थियौं, त्यसको ठाउँमा अलिक महँगो क्यामेरा लानुपर्ने स्थिति आयो । किनभने लेन्सहरू, जुन हामीले युज (प्रयोग) गर्न चाहेका थियौं, नपाएपछि अर्को अप्सनल लेन्सका लागि जाँदा महँगो प¥यो । डबल खर्च भएपछि त एक्स्ट्रिम हाई भइहाल्यो; बजेट, पोस्टप्रोडक्सन गर्ने पैसा नै थिएन । त्यसपछि पैसा खोज्दै, प्रोड्युसरहरूले अस्ट्रेलियाबाट पठाउनुहुन्थ्यो । त्यसले एउटा–एउटा काम गर्दै पूर्णता दियौं ।
रिलिज गर्न तयार भनेर बसेको कोभिड आयो । कोभिडले साढे दुई वर्ष यसै धकेल्दियो । ठूलो महाभारतको युद्ध लडेर आएजस्तो लागेको छ । भन्छन् नि, कसैले फिल्म बनाउनु भनेको एउटा पहाडलाई एक ठाउँबाट उचालेर एक ठाउँबाट अर्को ठाउँमा स्थापित गराउनुजस्तो हो । साह्रै गाह्रो रहेछ । पहाड उठाउनु र राख्नु भन्ने कुरा ।

दुई पटक सुटिङमा जाँदा निर्देशकका हिसाबले दृष्टिकोणमा केही परिवर्तन आयो कि आएन ?
प्रस्पेक्टिभमा खासै त्यस्तो चेन्ज त आएन । तर लोकेसनवाइज कुन सहज हुन्छ भनेर हामीले महसुस ग¥यौं । त्यसले त्यो सक्न छिटो पनि भयो हामीलाई । पहिले गएको बेला भए एकदम एक्सटेन्ड भएर जान्थ्यो । लोकेसनहरू पनि वेदरका कारणले एकैछिनमा बादल लाग्थ्यो, एकैछिनमा पानी पथ्र्यो । अनि कन्ट्युनिटीको जर्क हुने एकदमै ठूलो सम्भावना पनि उत्तिकै भएको हुनाले पछि हामीले त्यस्ता कुराहरू कसरी कन्ट्रोल गर्ने र बाहिरको भौगिलिक अवस्थालाई कसरी कन्ट्रोल गर्ने भनेर प्लानिङ गरेको भएकाले खासै असर भएन । अझै कति कुराहरू पहिले सोचेकोमा कति सिन त पहिल्यै गरिसकेको थियो । २१ वटा सिन पहिला नै गरिसकेको भएर हामीलाई सजिलो भयो, किनभने फेरि दोहो¥याएर गरिराखेको थियौं ।

यो सिनेमाले खास देखाउन खोजेको कुरा के हो ?
मूलतः यो एउटा द्वन्द्वकालीन समयलाई पृष्ठभूमिमा राखेर त्यसले समाजमा पारेको एउटा प्रभाव, त्यसको बाछिटा नै देखाउन खोजेको हो । युद्धको कुरा नेपाली फिल्ममा धेरै आएका छन्, मेनस्ट्रिममा बनेका छन् । यसमा त्यो युद्धलाई ग्लोरिफाइ गर्न खोजेका छैनौं । तत्कालीन समयमा एउटा समाजभित्र बसेका मानिसहरू एउटा खुसी, ईष्र्या र सँगसँगै त्यो युद्धले पारेको प्रतिशोधको भावनालाई नै मानवीय संवेदनाहरूले उक्काउने कोसिस गरेको छ । वान लाइनर सोध्नुहुन्छ भने एउटा सामुदायिक वन छ, त्यो दुई–दुईवटा गाउँ जहिले नि मेरो वन भनेर झगडा गरेर बस्छन् । अनि एकले अर्काको प्रतिशोध नि साँधिरहेका हुन्छन् । अनि पिटापिट नि गर्छन्, त्यहाँका युवाले एकले अर्कालाई । यसै क्रममा यो कुरा द्वन्द्वकालीन समयमा कमरेडहरू त्यो कुरा जनतामा कसरी विस्तार गर्ने, आफ्नो पकड बनाउने भनेर त्यो उनीहरूको समस्यालाई कसरी सम्बोधन गर्ने भनेर हिँडिराख्नुहुन्थ्यो । अनि यसै क्रममा उहाँहरू यो ठाउँमा पुग्नुहुन्छ । अनि समस्या के हो भन्दा समस्या वनको भन्दा पनि फुटबलको रहेछ । फुटबलमा हारेपछि एकले अर्कालाई पिट्दा रहेछन् । अनि समाजमा के रहेछ भन्दा वन कसको हो भनेर छिनोफानो गर्नलाई फुटबल खेल्नुस्, जसले जित्छ उसैको वन हुन्छ भनेर उहाँले एउटा निर्णय दिनुहुन्छ । त्यसपछि युवाहरू थोरै छन् गाउँमा त्यो बेला एउटा शिक्षक पढाउन गाउँमा आइपुग्नुहुन्छ । जो फुटबल पनि खेल्न जान्ने हुनुहुन्छ । उसले कसरी टिम जम्मा गर्छ र वन कसको हातमा जान्छ । समस्या बढ्छ या घट्छ भन्ने सिनेमाले भन्छ ।

स्क्रिप्ट तपाईंले सोचेजसरी दृश्यभाषामा रूपान्तरित भएको छ कि छैन ?
गाह्रो छ, कति कुराहरू ल्याउने कोसिस गरेकै छौं । प्रयत्नहरू छ, त्यसमा देखिन्छ पनि । मैले यति धेरैचोटि हेरिसकें, हजारचोटि हेर्दा आफूले गरेको फिल्ममा हेर्दा कहाँ–कहाँ लुप्सहरू भएको जस्तो लाग्छ आफूलाई । त्यो डाइरेक्टरलाई हुनु पनि पर्छ जस्तो लाग्छ । त्यो ठ्याक्क रूपान्तरित हुँदा लेखकलाई पहिले देखाएको थिएँ फिल्म बनिसकेपछि । लेखकले कतिपय कुरा तपाईंले स्क्रिप्टमा नभएको कुराहरू राखेर झनै राम्रो बनाइदिनुभएको रहेछ भन्नुभयो । त्यो मेरो लागि एउटा ठूलो एसेटजस्तो बन्यो के । भनेपछि केही चिज त आएको रहेछ । कति कुराहरू फिल्मको लेन्थ लामै भएको थियो, हामीले सुटिङ गर्ने बेला त्यसलाई सार्प बनाउनका लागि एडिट गर्दा कति कुराहरू हामीले फाल्नु पनि प¥यो । राम्रो–राम्रो सिनहरू एकदमै धेरै फालिए । तर, अहिले मैले जुन जिस्ट भनेको थिएँ, त्यो आउँछ ।

तपाईं नाट्य ब्याकग्राउन्डको मान्छे, त्यो ब्याकग्राउन्डको प्रभाव सिनेमामा कत्ति देखिएको छ ?
सिनेमा भनेको फरक कुरा हो । सिनेमा र थिएटरमा फरक कस्तो हुन्छ भने धेरै सिनहरू हुँदैनन्, केही सिनहरू हुन्छन् अनि तीन÷चार दिनका घटनाहरू टक्क भन्ने कुराहरू हुन्छ । सिनेमा भनेको त एउटा करिब–करिब कालखण्ड हो । यो महिनौं दिन लाग्ने वा तिनै दिन लाग्ने भए पनि लेन्थ हुन्छ, सिनेम्याटिक टाइमफ्रेम भन्छौं । त्यो हिसाबले धेरै कुराहरू फरक छ । मैले थिएटरमा धेरै मेटाफोरहरू खेल्छु । कल्पनाका लागि धेरै गुन्जायसहरू हुन्छ । तर, सिनेमामा केही चिजहरू देखाउनुप¥यो भने भिज्वल्ली त्यो चिजहरू देखिनुपर्छ । खोला देखाउनलाई कपडालाई अलिकति हल्लाएर नदीहरू क्रिएट गर्न सक्नुहुन्न । सिनेमामा त्यो देखाएर मान्छेहरूले पत्याउनुहुन्न । एक्चुअल स्पेसमा गएर, त्यो भूगोलमा गएर आउनु साउन्ड भयो, साउन्डसँग जोडिएका मान्छेका भाषाका एसेन्टहरू भयो, सबै चिज गाह्रो हुन्छ देखाउन । थिएटरको कति कुराहरू सिनेमाले पाएको छ । कतिपय सिनेमाहरू थिएटरले सापटी लिएको छ । यस्तो कहिले–कहिले मलाई डिजोल्भ गर्ने लाइटको फेड इन फेड आउट गर्ने कुराहरू ठ्याक्कै थिएटरबाट सिनेमामा गएको जस्तो लाग्छ । त्यो पछि टेक्नोलोजीले गरेर ल्याएका चिजहरू हो । कति चिजहरू मिल्छ पनि कति चिजहरू छुट्ट्याउन जान्नुपर्छ र धेरै मेटाफोरहरूलाई यसमा नखेलौं, सकेसम्म ठ्याक्क जे भन्न सकिन्छ त्यसमै जाऊँ भनेर गरिएको छ ।

पात्रअनुसारका कलाकारहरू पाउनुभयो कि भएन ?
कुनै पात्रहरू स्वभावअनुसार लार्जर देन लाइफ बनाउने कोसिसहरू पनि भएको छ । कति साँच्चिकै जनजीवनबाट आएको जस्तो । मैले कास्टिङ गर्दा नै सकेसम्म अलि पूर्वकै भाषाहरू बोल्न सक्ने मानिसहरूलाई ल्याउने कोसिस गरें । दिया मात्रै होला, सायद काठमाडौंबाट गएर काम गरेको, बाँकी धेरैजसोपूर्वकै कुनै समय गाउँठाउँमै बसेका मानिसहरू, जसलाई भाषासँग एक किसिमको लगाव छ, त्यो चिजहरू आउला भन्ने हिसाबले पनि, रहनसहनको हिसाबले पनि त्यो जीवन देख्नुभएको छ । अनि त्यो कालको केही न केही छाप महसुस गर्न सक्नुभएको छ । कतै न कतैबाट त्यो साहित्यको माध्यमबाट पढेर हुनसक्छ । अडिसन लिने बेलामा हामीले कोसिस गरेका छौं । त्यो सकेसम्म नजिक गएको छ, काम गर्ने हिसाबले कुनै–कुनै पात्रहरू फेरि कस्ता छन् भने जीवनमा आफैं लाउड भएर आउँछन् नि, त्यस्ता पात्रहरू पनि छन् ।

निर्देशनका हिसाबले यो तपाईंको दोस्रो सिनेमा हो, तपाईंको नाम जोडिएपछि केही हुन्छ कि भन्ने मानिसहरूमा छाप छ, पहिलो सिनेमामाथि आएका प्रतिक्रियाहरूलाई सम्झँदै गर्दा यसपटक तपाईंले कस्तो खाले प्रतिक्रियाहरूको अपेक्षा गर्नुभएको छ ?
मलाई भाष्य हो, न्यारेटिभ कसरी निर्माण भएको छ भन्ने कुराले चिन्ता लाग्ने हो । अब मलाई यो प्रिजेन्टसनको सवालमा भन्दा पनि यसले बनाएको, कथाले, यो डाइरेक्टरले के भन्न खोजेको छ भन्ने बुझाउन सकें कि सकिनँ भन्ने एउटा प्राइम कन्सर्न हुन्छ होला । एउटा बौद्धिक अडियन्सहरूले मलाई हेर्दा त्यसरी हेर्छन् । एउटा आम दर्शकले हेर्दा यसले कति इन्ट्रेस्टिङ तरिकाले कथा भनिरहेको छ भन्ने होला । जुन अहिलेको नयाँ पुस्ता छन् उनीहरूले गाउँको परिवेश देख्छन्, त्यसमा पनि नयाँ भूगोलसँग परिचित हुने मौका हुने र चरित्रहरू पनि एक हिसाबले रमाइला छन् । ह्युमर पनि छ, यसमा ठाउँहरूमा । अनि इन्गेज गर्नका लागि हुन्छ नि, त्यो अलअलि ड्रामाटिक ट्विस्टिङहरू पनि छ । सो बाँध्छ जस्तो लाग्छ । एक हिसाबले द्वन्द्वकालको कुरा हो । द्वन्द्वकाललाई सीधा एउटा पक्ष–विपक्ष नभनीकन बीचमा बसेर, तटस्थ बसेर भन्न सकियो भने सायद बढी हामीले भन्न खोजेको कुराहरू आउँछ होला लागेर तटस्थता अपनाउने कोसिस गरेका छौं, त्यो कति आएको छ हेरेर भन्न सकिन्छ । त्यो दर्शकले भन्ने कुरा हो ।

आफूले बनाएको सिनेमाको स्वमूल्यांकन कसरी गर्नुभएको छ ?
साह्रै गाह्रो हुन्छ आफूले भन्नलाई । म आफ्नो फिल्मका बारेमा आफैं भन्न हिचकिचाउँछु । त्यो कस्तो हुन्छ भन्दा कुनै कृतिलाई लेख्नुभयो अनि मार्केटिङ गर्ने हिसाबले भन्नुहुन्छ नि, अनि पछि गएर त्यो पाउनुभएन भने त्यो ठूलो डिस्एपोइन्टमेन्ट हुन्छ । अनि त्यो हिसाबले मलाई त्यो ठ्याक्कै यस्तो भनेर भन्न सक्दिनँ । मैले एउटा इमानदार प्रयत्न गरेको हो काम गर्ने हिसाबले, एउटा समयको कालखण्डको, एउटा मनोदशा मान्छेहरूको । अब कसरी पुग्छ, कसरी छुन्छ । हामी त कोसिस गर्ने न हो । सकेसम्म मानिसहरूलाई छोइदेओस् । हामीले भन्न खोजेको कुरा धेरै जनमानसमा पुगोस् भन्ने हुन्छ । तर, एक्ज्याक्ट्ली कसरी छुन्छ ? डाइरेक्टरलाई मरिदिनुुपर्छ रे क्या फिल्ममा, मोह पालेर बस्न हुन्न रे । सायद त्यो जिम्मेवारीबाट अलि मुक्त भएको छु जस्तो लाग्छ ।

‘फिटकिरी’ र ‘दोख’ मा कुन सिनेमा छान्नुहुन्छ ?
साह्रै अप्ठ्यारो प्रश्न परयो । केही चिजहरू फिटकिरीमा पनि राम्रा थिए अहिले फर्केर हेर्दा, त्यसका लुपहोल आफ्नै ठाउँमा थिए । त्यसलाई २० मिनेट छोट्याउन सकेको भए अझै फाइन भएर आउन सक्थ्यो कि जस्तो लाग्छ । कति कुरा आफूलाई थाहा हुन्न आफूले हेर्दा । बनाइसकेपछि केही मान्छेहरूलाई हाम्रो संस्कार पनि हुनुपर्ने रहेछ । बनाइसकेपछि केही सर्टेन मान्छेहरूलाई देखाएर त्यसको लुपहोल के छ ? भनेर देखाउने संस्कार भइदियो भने सायद त्यसले चेक एन्ड ब्यालेन्स गर्नलाई र अझै अर्को प्रस्पेक्टिभबाट हेर्न सिकाउँदो रहेछ । हामी आफ्नो काम गरेको छ अनि आफ्नो काममा एउटा लुपहोल बन्दो रहेछ, भयंकर नै ग¥यौं कि के हो जस्तो । अनि पछाडि गएर अरूले हेरिदिँदा उनीहरूले हेर्दा थाहा हुने, आफूले हेर्दा थाहा नहुने रहेछ । यसमा अब ठ्याक्कै के भन्नु ? एउटा सिर्जनाकर्तालाई त त्यो पनि राम्रो, यो पनि राम्रो तर पर्सनल ग्रोथको हिसाबले स्टोरी त्यो मोर क्राइम थ्रिलरजस्तो थियो, यो अब सोसल ड्रामा हो । अलिकति कहींकतै राजनीति पनि मिसिएर आएको छ । एकदमै खतरा डिफ्रेन्स मैले यो मन प¥यो भन्न गाह्रो छ ।

अब तेस्रो सिनेमा कहिले त ?
हेर्नुपर्छ, किनभने मलाई एकदम थाहा छैन अहिले । एक त सात वर्ष यसले मलाई लियो गर्दागर्दा, अब आफूले चाहेर पनि होइन । समय परिस्थितिले त्यस्तो बनाइदियो । एकदम थाकेको छु, अलि ठूलो भारी बिसाएको छु, समय लाग्छ । सायद अर्को वर्षतिर बन्ला । आइडिया जर्मिनेट भइरहेको छ । लेख्नलाई पनि लेखकहरू तयार गरिरहेको छु । अब उहाँहरूले ड्राफ्ट बनाएर दिनुभएको छ । अब त्यसमा काम गरेर नेक्स्ट इयरतिर जाने भन्नेछ । यो वर्ष विश्राम लिन्छु ।

विभिन्न कारणले यो सिनेमा रोकिँदा के भारी बोकेछु भन्ने महसुस हुन्छ कि हुँदैन ?
हुन्छ नि । कतिपटक त बेकार मैले अर्को काम गर्नुपर्ने मान्छे के गरिरहेको होला, मैले त थिएटर कम गरें । मैले त्यो बीचमा । सात वर्ष त यसरी खायो नि, घरमा पनि समस्या हुने । किनभने दियाजी र हामी सँगै बस्दा तपाईंको जीवनमा ‘दोख’ मात्रै छ कि हामी पनि छौं भन्नुहुन्थ्यो तर मलाई कस्तो हुन्थ्यो भने आफूले गरेको एउटा मोरल इथिक्सको कुरा पनि भो । मानिसले के सोच्छन् भन्दा पनि मैले आफूभित्रबाट एउटा काम कम्प्लिट नगरी अर्कोमा जानु हुँदैन, किनभने स्वभाव पनि त्यही छ । एकोहोरो भएर जान्छु के, त्यो कम्प्लिट नभएसम्म अर्कोमा हात हाल्दिनँ । त्यो भएर बोझ पनि बनिरह्यो र बीच–बीचमा त्यो बोझलाई कसरी ओभर कम गर्ने भएर आफूलाई अलिकति साइडका कुराहरू, अलि मनोरञ्जन कसरी आफूलाई गर्न सकिन्छ भनेर एउटा–दुईवटा फिल्म पनि खेलेँ बीचमा, ताकि अलिकति भाग्नु थियो तर त्यहाँ जाँदा पनि त्यो दिमागमा अलिकति बसिराख्यो । आएपछि छटपटी सुरु भाइहाल्थ्यो कम्प्लिट गर्नुपर्छ भनेर । अनि केले–केले त निद्रा पनि लाग्दैनथ्यो । कसरी हुन्छ होला, फिल्म पनि बन्छ कि बन्दैन ? सबै साथीभाइले सोध्ने, जहाँ गए पनि कहिले आउँछ ‘दोख’ भनेर ? आफूलाई समस्या लाग्दो रहेछ । मान्छेले पोक गरिरहेको हुन्छ नि त, कहिले हेर्न पाउँला ? सात वर्ष भएन ? पाँच वर्ष भएन ? आउँदैन कि क्या हो ? भन्छन् । त्यतिखेर दुःखै लाग्थ्यो एक किसिमले । फाइनल्ली इट्स लाइक बन्यो, आयो । अब मुक्त भएको छु । अर्को फिल्ममा अझै त्यसलाई राम्रो बनाएर ल्याउँछु ।

फिल्मको सम्पूर्ण काम सकिएको दिन के लागेको थियो ?
ठूलो बोझबाट मलाई लागेको त्यही हो, मुक्त भएँ, अब सायद म धेरै चिजहरू गर्न सक्छु भन्ने ऊर्जा आयो । म त एकछिन, सकिने दिन त चिच्याएको थिएँ, कराएको थिएँ, एकदम मजाले चिच्याएको छु । फाइनल्ली डन भनेर ।