छिमेकी मुलुक भारतसँग मात्र नेपालको ८ खर्ब ५५ अर्ब रुपैयाँको व्यापारघाटा रहेको छ । भन्सार विभागको तथ्यांकअनुसार गत आर्थिक वर्षमा १४ अर्ब १८ अर्ब रुपैयाँ बराबरको आयात भएको निर्यात भने ९७ अर्ब रुपैयाँको भएको छ । सो अवधिमा आयातित वस्तुमध्ये ६४.७ प्रतिशतका दरले मुलुकमा भारतबाट ९ खर्ब १७ अर्ब ९२ करोडको वस्तु आयात गरेको थियो । नेपालले ६२ अर्ब ७३ करोडको वस्तु भारतमा निर्यात गरेको थियो ।

लगानीकर्तालाई १० वर्षसम्म कर र राजस्व छुट दिने निर्णय गरेको कर्णाली प्रदेशमा एक वर्षमा कुनै पनि मझौलातथा ठूला उद्योग दर्ता भएका छैनन् । प्रदेश सरकारले कर्णालीमा राष्ट्रिय र अन्तर्राष्ट्रिय लगानी भित्र्याउन १० वर्षसम्म कर र राजश्व छुट दिने निर्णय गत वर्ष साउनमा गरेको थियो । प्रदेश सरकार गठन भएदेखि नै विभिन्नकार्यक्रमहरू तथा छलफलहरूमा लगानीकर्ताहरूलाई कर्णालीमा लगान ीगर्न आह्वान गरेपनि व्यवसायीभने आकर्षित नभएका हुन् ।

स्थानीय सरोकारवालाहरूले जिल्लामा आर्थिक सुशासन फितलो रहेको बताएका छन् । महालेखा परिक्षणको कार्यालय डोरमुकाम जुम्लाले गरेको अन्तरक्रियाका अधिंकाश सहभागिले जिल्लामा आर्थिक सुशासन फितलो हुदै गएको प्रति चिन्ता व्यक्त गरेका छन् । यहाँका आठ स्थानीय तहमा आर्थिक सुशासन भन्दा कुशासन छाएको उनीहरूले एकस्वरमा बताए ।

गत आर्थिक वर्षमा बजार अनुमगन तथा प्रचार–प्रसारमा ४७ लाख रुपैयाँ खर्च भएको छ । वाणिज्य, आपूर्ति तथा उपभोक्ता हित संरक्षण विभागले बजार अनुगमनमा छुट्याएको ६९ लाख रुपैयाँमध्ये ४७ लाख रुपैयाँ अनुगमनमै सकिएको होे । अनुगमनमा हिँड्ने कर्मचारीलाई भत्ता, गोष्ठी, उपभोक्ता जागरण र प्रचारप्रसार कार्यक्रमा४७ लाख रुपैयाँ खर्च भएको विभागले जानकारी दिएको छ । सो अवधिमा विभागले उपभोक्ता ठगी गर्ने व्यवसायीलाई कारबाही गरेर ४३ लाख रुपैयाँ जरिवाना संकलन गरेको जनाएको छ । एक वर्षको अवधिमा मुलुकभर एक हजार ६ सय ६१ व्यवसायिक फर्ममा अनुगमन गरेको छ ।

युरिया मलको अभाव हुँदा झापाका कृषक चिन्तित भएका छन् । मल अभावले उत्पादन नहुने हुँदा किसान चिन्तित भएका हुन् । धानमा मल लगाउन सिजनमा मलको अभाव हुदाँ कृषक चिन्तित बनेका छन् । मल अभावले गर्दा धान नफल्ने अवस्थामा पुगेको कृषक बताउँछन् । झापाको अर्जुनधारा नगरपालिका –९का कृषक गणेश बुढाथोकीले पोटाउन थालेको धान मल नपुग्दा पसाउन नसकेको बताउँछन् । “धान रातो भएर बिग्रिन सुरु गरेको छ,” बुढाथोकीले भने, “अब एक सातासम्म युरिया हाल्न नपाए धान नफल्ने अवस्थामा पुग्छ ।” विगतका वर्षमा भन्दा यस वर्ष मलको अभाव बढेको बुढाथोकी बताउँछन् ।

मालवस्तु ढुवानी तथा ढुवानी साधन अनुगमन प्रणाली (भीसीटीएस) र योगदानमा आधरित सामाजिक सुरक्षाबारे अन्योल अझै हटेको छैन । साउन १ देखि लागु भएपनि उद्योगी, व्यापारी, रोजगारदातानै अलमलमा देखिन्छन् । कतै विरोध चर्केका छन्, कतै ‘पर्ख र हेर’ को अवस्थामा देखिन्छन् । चितवन उद्योग संघले आयोजना गरेको एक दिने अभिमूखीकरण कार्यक्रममा अधिकाँसले जिज्ञासा राखे । राजस्व अनुसन्धान विभागका निर्देशक रामप्रसाद रेग्मी, सामाजिक सुरक्षा कोषका निर्देशक रमा भट्टराईलाई जिज्ञासा समाधान गर्न निकै हम्मे परेको थियो ।

नेपाली बजारमा सुनको मूल्य फेरि बढेको छ । पछिल्लो एक महिनादेखि निरन्तर उकालो लाग्दै आएको सुनको मूल्य स्थानीय बजारमा प्रतितोला ३ सय रुपैयाँले वृद्धि भएको हो ।

प्रदेशको विकासमा निजी क्षेत्रको पुँजी, प्रविधि, उद्यमशीलता र व्यवस्थापकीय दक्षतालाई आकर्षित गरी विकास र सेवा सुविधा प्रवाहको दायरा फराकिलो बनाउने उद्देश्यले प्रदेश–३ सरकारले सार्वजनिक, निजी, सहकारी साझेदारीको नीति अघि सारेको छ । प्रदेशको आर्थिक मामिला तथा योजना मन्त्रालयले सार्वजनिक, निजी, सहकारी साझेदारीसम्बन्धी विधेयकको मस्यौदा तयार गरी प्रदेशसभामा दर्ता गराएको हो ।

पर्वत- जलजला गाउँपालिका पर्वतले आर्थिक वर्ष ०७५÷७६ मा ९३ प्रतिशत वित्तीय प्रगति गरेको छ । कुल ३८ करोड ४० लाख बजेटमा ३५ करोड ८२ लाख २६ हजार ३३६ रुपैयाँ खर्च भएको प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत अर्जुन शर्माले बताए । गाउँपालिकाले चालूतर्फ ४ करोड ७० लाख रुपैयाँमा ३ करोड ९६ लाख ६४ हजार ६०१ रुपैयाँ खर्च गरेका छन् ।

सिन्धुलीको कमलामाई नगरपालिकाले १७ करोड भन्दाबढी रकम मौज्दात रहेको जनाएको छ । आर्थिक वर्ष ०७५-७६ मा १७ करोड ४३ लाख ४२ हजार १९६ रुपैयाँ मौज्दात रहेको नगरपालिकाको प्रतिवेदनमा उल्लेख गरिएको छ ।

चालू आर्थिक वर्षको असार १० भित्रै आगामी आर्थिक वर्षको बजेट ल्याउनुपर्ने कानुनी व्यवस्था भएपनि अझै २६ वटा स्थानीय तह बजेटविहीन छन् । तिनीहरूले नगर-गाउँपालिकाको सभामा बजेट पेश गरेका छैनन् ।

खोल्सामा फल्ने कालो सुन उपनामले चिनिने अलैंचीको परिचय यतिबेला फेरिएको छ । पहाडी भेगको ओसिलो जमिनमा मात्र फल्ने अलैंचीको व्यावसायीक खेती तराई भेगमा सुरु भएकाले यसको परिचय फराकिलो बन्दै गएको हो । झापाको बुद्धशान्ति गाउँपालिकाको भोटेटार, होक्से र जयपुरका २० भन्दा बढी किसानले अलैंची खेती गर्दै आएका छन् । उनीहरूले सुख्खा जमिनमा पनि उत्पादन हुने सलकपुरे जातको अलैंची लगाएका हुन् ।

सुनको मूल्य उकालो लाग्दै गएपछि व्यापार भने ओरालो झर्दै गएको व्यवसायीहरू बताउँछन् । तीजको बेला सुनचाँदी व्यापारको सिजनै भएपनि महँगीले व्यापार शून्यमा झरेको सुनचादि व्यवसायी महासंघ शाखा जुम्लाले जनाएको छ । जुम्लामा झण्डै डेढ दर्जन सुनचाँदी पसल छन् । यसमध्य पनि लाखौको कारोबार हुने चन्दननाथ सुनचाँदी पसल, विष्ण्ुा सुनचाँदी पसल, न्यु विवेक सुनचाँदी लगायतका पसलहरूमा सुन महँगिए संगै व्यापार शून्य भएको पाइएको छ ।

नेपालको अनुरोधमा नेपालका विभिन्न सरकारी निकायका २० अधिकारीहरूलाई ‘सम्पत्ति शुद्धीकरण तथा आतङ्कवादी क्रियाकलापमा वित्तीय लगानी निवारण’ सम्बन्धमा भारतले तालिम दिएको छ । उक्त विशेष ६ दिने तालिम सोमबारबाट भारतको फरीदावादस्थित नेसनल एकाडेमि अफ कस्टम्स, इन्डाइरेक्ट टयाक्सेस् एन्ड नार्कोटिक्स (नासिन)मा सञ्चालन भएको काठमाडौंस्थित भारतीय दूतावासले जनाएको छ । प्रशिक्षण भारतीय प्राविधिक तथा आर्थिक सहकार्य कार्यक्रमअन्तर्गत भारत सरकारको पूर्ण सहयोगमा सञ्चालन गरिएको हो ।

नेपालको अन्नभण्डार मानिने तराई क्षेत्रका ९५.१३ प्रतिशत धानखेतमा रोपाइँँ सम्पन्न भएको छ । कषि तथा पशुपंक्षी विकास मन्त्रालयका अनुसार भदौ १ गतेसम्म उच्च पहाडमा ९७.९३ प्रतिशत र मध्य पहाडमा ९१.९५ प्रतिशत रोपाइँ भएको छ । यो वर्ष हालसम्म मुलुकभर ९४.४३ प्रतिशत खेतमा धान रोपाइँ सकिएको छ । रोपाइँको यो प्रतिशत गत वर्षकै हाराहारीमा हो । गत वर्ष यही समयमा ९५.३ प्रतिशत रोपाइँँ भएको थियो ।